WPROWADZENIE 

Mogłoby się wydawać, że gaz łzawiący jest bezpieczną metodą rozpraszania zamieszek. Obecnie jest on częścią uzbrojenia wielu organów ochrony porządku publicznego, jako mniej śmiercionośna alternatywa broni palnej. Gaz łzawiący jest częściej uznawany za broń mniej-śmiercionośną niż nie-śmiercionośną, ze względu na to, że choć nie jest przeznaczony do zabijania, wciąż może odnosić skutki śmiertelne. Wydawałoby się, że ze względu na dostępność gazu łzawiącego, policja nie musi uciekać się do użycia bardziej niebezpiecznej broni. W praktyce siły policyjne używają gazu łzawiącego w sposób, do którego ten nigdy nie był przeznaczony – często w dużych ilościach, przeciwko pokojowym protestującym lub wystrzeliwując go bezpośrednio w ludzi.

Jego powszechne nadużywanie rodzi pytania o brak przepisów dotyczących właściwego stosowania gazu łzawiącego czy norm określających dozwoloną zawartość czynników toksycznych w jego składzie. Niepokój budzą też kwestie wątpliwych decyzji podejmowanych przez osoby nadzorujące operacje policyjne oraz brak przeszkolenia używających gazu funkcjonariuszy policji. Pomimo poważnych obaw dotyczących łamania praw człowieka i wytycznych wydanych niedawno przez Organizację Narodów Zjednoczonych, projektowanie, produkcja i handel gazem łzawiącym pozostają słabo uregulowane. Na tej stronie zbadamy, dlaczego stosowanie gazu łzawiącego jest szkodliwe i jak możemy w tej sprawie działać.

Co znajduje się w środku?

Przyjrzyjmy się wybranym substancjom, które możemy znaleźć na etykiecie niektórych gazów łzawiących:

Ciężko dopatrzeć się transparentności w branży zajmującej się produkcją gazu łzawiącego, dlatego nie ma łatwego dostępu do informacji na temat dokładnej zawartości każdej z wyprodukowanych partii. Stężenie lakrymatorów różni się w zależności od zakupionego gazu, a firmy nie są w żaden sposób zobowiązane do ujawnienia składu swoich produktów. Skutki działania substancji drażniących są tymczasowe, kiedy chodzi o małe stężenia, ale w przypadku większych stężeń mogą powodować poważne zagrożenie dla zdrowia. Niestety, przeprowadzenie dokładnych badań nad skutkami działania gazu łzawiącego ograniczone jest właśnie przez brak dostępnych informacji na temat substancji chemicznych użytych przez producentów.

Wpływ na zdrowie

Wystawienie na działanie gazu łzawiącego powoduje pieczenie i łzawienie oczu, kaszel, ucisk w klatce piersiowej, trudności w oddychaniu oraz podrażnienie skóry. W większości przypadków objawy ustępują w ciągu dziesięciu do dwudziestu minut. Gaz łzawiący wpływa jednak na każdego inaczej, a szczególnie narażone na skutki jego działania są dzieci, kobiety w ciąży i osoby starsze. Poziom toksyczności może różnić się w zależności od składu produktu, zużytej ilości, a także środowiska, w którym został zastosowany. Długotrwałe wystawienie na kontakt z gazem łzawiącym może powodować poważne zagrożenie dla życia i zdrowia. Z powodu ograniczonej ilości opublikowanych przez naukowców badań na temat skutków działania tych produktów, skala problemu wciąż nie jest w pełni znana. Konieczne są dalsze badania. 

Informacje o konsekwencjach zdrowotnych działania gazu na człowieka zostały zasięgnięte z U.S. Center for Disease Control oraz Prevention and by Physicians for Human Rights. 

Skutki zdrowotne

Sprawdźmy, jakie skutki dla zdrowia może mieć kontakt z gazem łzawiącym:

Grafika przedstawiająca prześwietlony ludzki organizm.

Skutki psychologiczne – lekarze ostrzegają przed możliwymi psychologicznymi konsekwencjami ekspozycji na gaz łzawiący. Dezorientacja spowodowana objawami fizycznymi może powodować strach i panikę. Udokumentowano przypadki zespołu stresu pourazowego (PTSD) i zespołu ostrego stresu wynikające z długotrwałego lub powtarzającego się narażenia na gaz łzawiący.

Kiedy i jak wolno używać gazu?

Zgodnie z wytycznymi Amnesty International opisanymi w Use of Force Guidelines i Chemical Irritants in Law Enforcement, gaz łzawiący może być używany tylko w sytuacjach szeroko występującej przemocy w celu rozproszenia tłumu i tylko wtedy, gdy wszystkie inne środki nie zdołały powstrzymać przemocy. Można go używać jedynie, jeśli ludzie mają możliwość rozejścia się, nie w sytuacji zamkniętej przestrzeni lub istniejących blokad uniemożliwiających ucieczkę. Ludzie muszą zostać ostrzeżeni o użyciu środków i muszą mieć możliwość rozproszenia się. Naboje z drażniącymi środkami chemicznymi nigdy nie mogą być wystrzeliwane bezpośrednio w kierunku jakiejkolwiek osoby. W przypadku ich użycia należy unikać wielokrotnego lub długotrwałego narażenia osób i natychmiast zastosować procedury odkażania.