Wyzwania dla praw człowieka i praworządności, z którymi mierzy się współczesny świat.
W listopadzie 2019 roku rozpoczęła się epidemia zakaźnej choroby COVID-19. W marcu 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła stan pandemii. Państwa są odpowiedzialne za to, jak reagują na COVID-19. Reakcja władzy może naruszać prawa człowieka na dwa sposoby:
- Pierwszym z nich jest ograniczanie naszych praw i wolności w nieuzasadniony sposób pod pretekstem walki z pandemią.
- Drugi występuje, kiedy władza nie chroni ludzi przed możliwymi do uniknięcia szkodami związanymi z pandemią.
Wszystkie działania władz, które nakładają ograniczenia na prawa i wolności człowieka, powinny być oparte na odpowiedniej podstawie prawnej, być uzasadnione, konieczne i proporcjonalne. Rządy mogą wprowadzić na określony czas wyjątkowe środki w celu zapewnienia bezpieczeństwa publicznego i ochrony zdrowia. Niestety, podczas pandemii COVID-19 wiele państw wprowadzało ograniczenia, które pod tym względem budziły wątpliwości, np. całkowity zakaz zgromadzeń, zakaz przemieszczania się czy zakaz wchodzenia do lasów.
Przykłady łamania praw człowieka podczas pandemii COVID-19:
- W ciągu trzech miesięcy 510 osób w Turcji zostało zatrzymanych w celu przesłuchania w związku z „udostępnianiem prowokacyjnych postów na temat koronawirusa” w mediach społecznościowych, co było wyraźnym naruszeniem ich prawa do wolności wypowiedzi.
- W marcu 2020 roku specjalne oddziały wenezuelskiej policji aresztowały dziennikarza Darvinsona Rojasa, gdy ujawnił informacje o COVID-19 w Wenezueli. Po 12 dniach w areszcie zwolniono go za kaucją. Oskarżono go o „popieranie nienawiści” i „podżeganie do popełniania przestępstwa”. W czasach globalnego kryzysu zdrowotnego nasze prawo do pozyskiwania i otrzymywania rzetelnych informacji jest cenniejsze niż kiedykolwiek. W wielu krajach policja nadużywała swoich uprawnień, dopuszczając się zakrojonych na skalę masową zatrzymań, bijąc lub strzelając do osób naruszających ograniczenia uzasadniane ochroną zdrowia publicznego. Przykładowo w Republice Południowej Afryki policja wystrzeliła gumowe pociski w kierunku ludzi wałęsających się po ulicach podczas pierwszego dnia lockdownu.
- Obecnie wyzwaniem, jakie stoi przed państwami, jest dostęp do szczepionki przeciw COVID-19. Badania przeprowadzone przez międzynarodową organizację Oxfam wykazały, że bogate narody (stanowiące zaledwie 13% światowej populacji) wykupiły już ponad połowę przyszłych szczepionek. W takiej sytuacji odmawiania się milionom ludzi ich podstawowego prawa, jakim jest prawo do zdrowia. Równocześnie Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że aby osiągnąć odporność zbiorową musimy zaszczepić około 70% światowej populacji. Gromadzenie szczepionek dla nielicznych, uprzywilejowanych osób nie zakończy pandemii. Państwa muszą współpracować, aby zapewnić każdej osobie dostęp do szczepionek. COVID-19 to globalny kryzys, który może być rozwiązany tylko poprzez współpracę wszystkich krajów przy równoczesnym poszanowaniu praw człowieka.
Rządy powinny maksymalnie wykorzystać dostępne zasoby, by przeciwdziałać pandemii i zapewnić prawo do zdrowia wszystkim osobom. W ramach zwalczania epidemii nie ma miejsca na dyskryminację, cenzurę, arbitralne zatrzymania i naruszania praw człowieka.
Chcesz dowiedzieć się, jak jeszcze COVID-19 wpływa na twoje prawa i jakie są obowiązki państwa w zakresie ochrony naszych praw w trakcie pandemii?
Skorzystaj z interaktywnego kursu online na platformie Akademia Praw Człowieka Amnesty