Jemen: Amnesty International wzywa prezydenta do poparcia ratyfikacji Statutu Rzymskiego

MDE 31/003/2007
Organizacja podkreśliła, iż publiczne wyrażenie poparcia przez prezydenta ułatwiłoby ratyfikację dokumentu przez parlament. Prezydent powinien wykorzystać szansę, jaką ma jego kraj, który poprzez ratyfikację Statutu Rzymskiego i jego właściwą implementację w prawie krajowym, może przyczynić się do wzmocnienia jurysdykcji MTK i uniwersalizacji nowego systemu sprawiedliwości międzynarodowej. Amnesty International stwierdziła ponadto, iż Jemen powinien przystąpić do Porozumienia o Przywilejach i Immunitetach MTK, które jest niezwykle ważne dla zapewnienia pełnej współpracy z Trybunałem.
Jemen ma obecnie okazję stać się pierwszym krajem rejonu Zatoki Perskiej i Półwyspu Arabskiego, demonstrującym swe zaangażowanie w funkcjonowanie nowego systemu sprawiedliwości międzynarodowej i w walkę przeciw zbrodniom ludobójstwa, zbrodniom przeciwko ludzkości i zbrodniom wojennym. Ratyfikacja Statutu Rzymskiego nadałaby Jemenowi istotną rolę, jako państwu będącemu stroną umowy. Jemen mógłby odtąd brać odział w pracach Zgromadzenia Państw-Stron (organ zarządzający i dokonujący przeglądów) i nominować kandydatów na sędziów MTK.
 Amnesty International i inne organizacje partnerskie zaangażowane są w kampanię na rzecz ratyfikacji Statutu Rzymskiego. W zeszłym roku, organizacja napisała do parlamentarzystów Jemenu, dostarczając im informacje na temat Międzynarodowego Trybunału Karnego.
Jemen odegrał istotną rolę w popieraniu rozwoju MTK. W styczniu 2004 r., Trzecia Międzyrządowa Konferencja Regionalna na temat Demokracji, Praw Człowieka i Międzynarodowego Trybunału Karnego miała miejsce w Sana-a. Podążając za Deklaracją z Sana-a, w której rządy krajów regionu zadeklarowały osiągnięcie konsensusu w sprawie utworzenia MTK, kilku parlamentarzystów i wysokich przedstawicieli Jemenu zadeklarowało swoje wsparcie dla MTK. Byli wśród nich speaker parlamentu, sekretarz generalny Ludowej Partii Kongresowej i minister spraw zagranicznych. Jemen pokazał ponadto, iż zależy mu na rozwoju MTK, wysyłając delegacje uczestniczące w pracach Zgromadzenia Państw-Stron (organ zarządzający i podejmujący decyzje) jako przedstawiciele państwa-obserwatora.
Amnesty International wezwała również rząd Jemenu do wycofania się z porozumienia, podpisanego ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki, w którym Jemen zobowiązał się do nie oddawania pod jurysdykcję MTK obywateli amerykańskich. Porozumienie, zawarte w notach między amerykańskim sekretarzem stanu Colinem Powellem a jemeńskim ministrem spraw zagranicznych Abu Bakrem al.-Qirbi w dniach 10 i 18 grudnia 2003 r., -mające na uwadze oddanie osób pod jurysdykcje trybunałów międzynarodowych-, zostało podane do wiadomości publicznej zgodnie z amerykańską Ustawą o Wolności Informacji (FOIA) i jest dostępne w internecie. Tego typu porozumienie, którego celem jest zagwarantowanie danym jednostkom bezkarności, jest bezprawne i niezgodne ze zobowiązaniami, jakie Jemen przyjął na siebie podpisując Statut Rzymski. Zgodnie z Konwencją Wiedeńską o Prawie Traktatów, sygnatariusze traktatu zobowiązani są do powstrzymania się od czynów, będących sprzecznych z jego przedmiotem i celem. Takie porozumienia stały się również niepotrzebne, odkąd w Statucie Rzymskim zagwarantowano odpowiednią ochronę i sprawiedliwy proces, mające zabezpieczyć przed motywowanym politycznie postępowaniem przeciwko obywatelom USA i obywatelom innych krajów.
Tlo wydrzeń
Do 21 marca 2007 r., Statut Rzymski został ratyfikowany przez 104 państwa.
Wejście w życie Statutu Rzymskiego w 2002 r. doprowadziło do utworzenia stałego i niezależnego organu – Międzynarodowego Trybunału Karnego, mającego prowadzić dochodzenia w sprawie najgorszych zbrodni, jakie znane są ludzkości – ludobójstwu, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych.
Niemal wszystkie kraje, z wyjątkiem USA, udzieliły silnego poparcia idei utworzenia MTK jako istotnego mechanizmu, mającego skończyć z bezkarnością osób odpowiedzialnych za tego typu zbrodnie i zapobiegać ich popełnianiu w przyszłości. MTK działa na zasadzie komplementarności, zakładając że za ściganie zbrodniarzy w pierwszej kolejności odpowiedzialne są sądy krajowe. Jedynie wówczas, gdy są one niechętne lub niezdolne do przeprowadzenia śledztwa lub ścigania, sprawą zajmuje się MTK.
Środkowy Wschód i Północna Afryka znalazły się wśród regionów, najmocniej popierających ustanowienie MTK. Większość krajów z tego regionu było aktywnie zaangażowana w tworzenie i późniejsze wcielanie w życie Statutu Rzymskiego. Wiele z tych krajów od tego czasu podpisało Statut. Poza Jemenem, wśród tych krajów znajdują się Algieria, Bahrain, Egipt, Islamska Republika Iranu, Kuwejt, Oman, Syryjska Republika Arabska i Zjednoczone Emiraty Arabskie. Pierwszym krajem, który doprowadził do ratyfikacji Statutu była Jordania (11 kwietnia 2002 r.). Kolejnym państwem było Dżibuti (5 listopada 2002 r.).
Wymiana not z 10 i 18 grudnia 2003 r. między sekretarzem stanu USA Colinem Powellem a ministrem spraw zagranicznych Jemenu Abu Bakrem al.-Qirbi dostępna jest pod adresem: http://foia.state.gov/documents/IntAgreements/0000BA1E.pdf.
Tłumaczenie: Przemysław Pietraszek