W tym roku świętujemy 35-lecie Amnesty International Polska! To 35 lat walki o prawa człowieka, tysiące akcji, setki tysięcy podpisów, niezliczone historie odwagi i solidarności. Najważniejsze i najciekawsze z nich przedstawiamy poniżej w formie 35 niezwykłych faktów o Amnesty Polska.
- Amnesty International Polska jest stowarzyszeniem, co oznacza, że każda osoba powyżej 16. roku życia może zostać naszym członkiem_członkinią i wspólnie z nami tworzyć historię globalnego ruchu praw człowieka – wystarczy uzupełnić formularz i opłacić składkę https://www.amnesty.org.pl/dolacz-do-nas/.
- Pierwsza nieformalna grupa Amnesty działała w Polsce już w latach 70.! Emil Morgiewicz i Adam Wojciechowski, byli więźniowie sumienia i działacze opozycji, zostali członkami Amnesty International w 1975 r. Razem z innymi osobami z Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz Komitetu Obrony Robotników organizowali happeningi, m.in. w Warszawie, zbierając podpisy pod kampaniami Amnesty przeciwko torturom i karze śmierci.
- Pierwsza formalna wizyta osób z Sekretariatu Międzynarodowego Amnesty International w Londynie miała miejsce w 1989 roku. Wysłannicy z Londynu, Tony Klug i Tilman Berger, spotkali się w Warszawie z działaczami opozycji i zapoczątkowali tworzenie się polskiej sekcji Amnesty.
- Pierwszą prezeską Amnesty International Polska była Małgorzata Tarasiewicz, a pierwszą dyrektorką biura Małgorzata Zdunek.
- Bohaterami i bohaterkami pierwszej Pilnej Akcji Amnesty International, która dotyczyła Polski, były rodziny rumuńskich Romów z Wrocławia zagrożonych przymusowymi wysiedleniami w 2013 roku.
- Amnesty International Polska liczy ponad 13 tys. osób członkowskich. 67% osób członkowskich to kobiety. Najpopularniejsze imię wśród członkiń to Anna (585 os.), a wśród członków – Piotr (174 os.). Najwięcej członkiń i członków Stowarzyszenia mieszka w Warszawie (1787 os.).
- Bezzwłocznie reagujemy na sytuacje kryzysowe na całym świecie zagrażające prawom człowieka. Informujemy opinię publiczną, organizujemy akcje, happeningi, demonstracje i protesty. W ten sposób pokazujemy, że łamanie prawa człowieka, bez względu na to, w którym zakątku świata ma miejsce, nie zostanie zignorowane.
- Prowadzimy kampanie o zasięgu globalnym, ale skupiamy się także na gruncie polskim. Nasze ostatnie działania dotyczące Polski obejmowały m.in. rządową strategię migracyjną, sytuację na granicy polsko-białoruskiej, sytuację obrończyń prawa do aborcji oraz prawa osób LGBTI.
- Działamy na rzecz międzynarodowych standardów praw człowieka. M.in. dzięki naszym staraniom w 2014 roku Polska ratyfikowała Międzynarodowy Traktat o Handlu Bronią, w 2015 roku Konwencję o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, a w 2014 Protokół Nr 13 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności znoszący karę śmierci.
- Co roku osoby aktywistyczne organizują około 50 akcji w ramach kampanii prowadzonych przez Amnesty International w Polsce. Dzięki nim średnio raz w tygodniu w ciągu roku można wyrazić swoje wsparcie dla praw człowieka w przestrzeni publicznej!
- Amnesty International skupia 46 Szkolnych Grup Praw Człowieka z całej Polski – w szkołach podstawowych, liceach, technikach, szkołach międzynarodowych, publicznych i społecznych, a nawet w bursach. Są to grupy młodzieży działające na rzecz praw człowieka przy wsparciu nauczyciela_nauczycielki. Pierwsza Szkolna Grupa powstała w 2004 roku w Zabrzu!
- W 2009 r. wystąpiliśmy na chorzowskiej scenie razem z U2 śpiewając „Walk On”: https://www.youtube.com/embed/To02laKPZ7w
- W ostatnim roku opublikowaliśmy i wysłaliśmy do naszych odbiorców 37 petycji w obronie praw człowieka. Akcje te można śledzić na bieżąco na naszej stronie: https://www.amnesty.org.pl/petycje/
- Największa na świecie coroczna akcja na rzecz praw człowieka, Maraton Pisania Listów, została wymyślona w Polsce! Maraton organizujemy już od 25 lat. www.maraton.amnesty.org.pl
- Podczas ubiegłorocznego Maratonu Pisania Listów, przeprowadzonego w 515 miejscach w całej Polsce, napisano ponad 157 tysięcy listów! W akcji wzięło udział prawie 75 tysięcy osób, głównie uczniów i uczennic (ok. 85%).
- Justyna Wydrzyńska jest pierwszą polską bohaterką globalnego Maratonu Pisania Listów. W obronie Justyny podjęto niemal 583 tysiące akcji na świecie!
- Amnesty International jest organizacją niezależną i bezstronną. Blisko 70% przychodów stanowią środki od osób indywidualnych (darowizny pieniężne, składki członkowskie oraz 1,5% podatku). Dlatego tak ważne jest dla nas wsparcie naszych darczyńców.
- Od 2002 roku Amnesty Polska prowadzi regularną edukację praw człowieka w środowisku formalnym i pozaformalnym. Liczne materiały edukacyjne znajdziecie w naszej Akademii Praw Człowieka. https://www.amnesty.org.pl/akademia-praw-czlowieka/
- Każdego roku można spotkać nasze osoby aktywistyczne na festiwalu Pol’and’Rock, gdzie przedstawiamy aktualne wyzwania prawnoczłowiecze na świecie i w Polsce oraz pomagamy dodać swój osobisty wkład do naszych kampanii i akcji.
- Co roku przyznajemy nagrodę Pióro Nadziei za pracę dziennikarską i medialną propagującą prawa człowieka. W 2024 laureatką Nagrody Głównej została Miłka Fijałkowska, Nagrodę Publiczności otrzymał Kamil Stępniak, Wyróżnienie Oliwia Bosomtwe, a Nagrodę Specjalną 35-lecia Anna Gmiterek-Zabłocka. https://www.amnesty.org.pl/wydarzenia-cykliczne/pioro-nadziei/
- Od lat jesteśmy partnerem festiwalu filmów dokumentalnych Millennium Docs Against Gravity, w którym przyznajemy nagrodę w naszym konkursie na dokument o prawach człowieka. W tym roku nagrodę główną zdobył film „Pieśni płonącej ziemi” w reżyserii Olhi Zurby. Jury przyznało także wyróżnienie dla irańsko-niemieckiego filmu „Moja skradziona planeta” w reżyserii Farahnaz Sharifi.
- W 2024 r. po raz pierwszy przyznaliśmy nagrodę Code the Rights dla gier, które w innowacyjny sposób podejmują tematy związane z prawami człowieka i uwrażliwiają graczy na kwestie społeczne.
- Tworzymy własny podcast! „O prawach człowieka po ludzku” możesz posłuchać na platformach streamingowych Spotify, YouTube oraz Apple Podcasts.
- Uwielbiamy maratony! Maraton Pisania Listów znasz, a czy wiesz, że bierzemy udział w akcji „Biegam Dobrze” Fundacji Maraton Warszawski? Jeśli lubisz, wyzwania pobiegnij dobrze dla Amnesty: https://www.amnesty.org.pl/wydarzenia-cykliczne/biegam-dobrze/
- Angażujemy się w obronę wolności zgromadzeń i prawa do protestu. W latach 2017-2024 prowadziliśmy projekt obserwacji zgromadzeń w kilku miastach w Polsce. Od lat zwracamy uwagę na to, że zgromadzenia cykliczne naruszają międzynarodowe standardy wolności zgromadzeń – nasze starania doprowadziły do tego, że MSWiA obiecało rozpoczęcie prac nad nowelizacją Ustawy o zgromadzeniach w 2025 roku.
- Na skutek naszej akcji #TęczaNieObraża aktywistki Ela, Anna i Joanna zostały uznane za niewinne zarzucanego im przestępstwa obrazy uczuć religijnych za rozpowszechnianie plakatów Matki Boskiej w aureoli w kolorach tęczy. W ich sprawie zebrano ponad 276 tys. podpisów pod petycją na całym świecie!
- W latach 2022-2023 badaliśmy sytuację uchodźców z Ukrainy w Polsce. Informowaliśmy o dyskryminacji, jakiej doświadczają osoby romskie z Ukrainy, nierównym dostępie do edukacji uczniów i uczennic, trudnościach na rynku najmu oraz o antyukraińskiej retoryce i dezinformacji w internecie. Rekomendowaliśmy rządowi rozwiązania, które powinien przyjąć w obliczu tych wyzwań.
- W międzynarodowym projekcie „StandByMe – razem przeciw przemocy ze względu na płeć” przeprowadziliśmy warsztaty dla ponad tysiąca młodych osób w całej Polsce, a akcje młodzieżowe na rzecz przeciwdziałania cyberprzemocy dotarły do kilku tysięcy osób!
- W 2023 r. aktywistka Joanna Wolska została skazana za to, że zorganizowana przez nią pokojowa demonstracja przeciw rygorystycznemu prawu antyaborcyjnemu bez wcześniejszego zgłoszenia przeszła pod biuro poselskie wiceministra sprawiedliwości, żeby złożyć tam transparenty i znicze. M.in. dzięki naszej mobilizacji i opinii przyjaciela sądu w 2024 r. Aśka Wolska została uniewinniona!
- Od lat walczymy o prawa kobiet. Z sukcesem sprzeciwiliśmy się wypowiedzeniu konwencji antyprzemocowej. Żądamy też dostępu do legalnej aborcji w Polsce i jej dekryminalizacji. Nasze materiały edukacyjne pozwalają rozmawiać o dostępie do bezpiecznej aborcji w sposób otwarty, szczery i z szacunkiem.
- Przed wyborami parlamentarnymi w 2023 roku wspólnie z innymi organizacjami społecznymi przeprowadziliśmy kampanię zniechęcającą do udziału w referendum, które łamało prawa człowieka. Kampania zakończyła się sukcesem. Ponad 1,5 mln osób obejrzało nasz spot na Instagramie, a w dzień referendum ponad 50 tys. osób przeczytało materiały informacyjne na naszej stronie.
- Po pięciu latach kampanii „Tak to miłość!” udało nam się zwiększyć świadomość społeczeństwa na temat zgody na seks. W wyniku tej zmiany oraz licznych działań rzeczniczych, ostatecznie przyjęto ustawę zmieniającą definicję zgwałcenia tak, by obejmowała aspekt zgody. To niewątpliwy sukces!
- Amnesty w Polsce to też wieloletnie zaangażowanie w obronę sądownictwa i sędziów, jak Igor Tuleya czy Waldemar Żurek. Opublikowaliśmy raport „Polska: Wolne Sądy, Wolni Ludzie. Sędziowie bronią swojej niezawisłości” i prowadziliśmy liczne działania rzecznicze w obronie niezawisłości sędziów na poziomie krajowym i międzynarodowym.
- W 2022 r. zbadaliśmy i udokumentowaliśmy sytuację osób upominających się o prawa społeczności LGBTI – obrońców i obrończyń praw człowieka w Polsce. Na tej podstawie powstał raport „Byliśmy traktowani jak przestępcy”.
- Nasza największa kampania w 2025 r. to „Utracona codzienność”. Zwraca ona uwagę na prawa człowieka osób z Białorusi, zarówno przebywających na terenie kraju jak i w Polsce. To wyjątkowa kampania, bo w znacznej większości tworzą ją osoby aktywistyczne.