10 października obchodzimy Światowy Dzień Przeciwko Karze Śmierci. Amnesty International, wraz z innymi działaczami i organizacjami abolicjonistycznymi, potępia dalsze stosowanie kary śmierci i zachęca do podejmowania działań na rzecz jej całkowitego zniesienia.
Liczba wykonywanych egzekucji na świecie rośnie. Od początku roku w Iranie przeprowadzono ich już ponad 1000. Władze Arabii Saudyjskiej również wykonały w tym roku więcej egzekucji i prawdopodobnie przekroczą rekordową liczbę z 2024 r. (co najmniej 345).
Karą śmierci najbardziej zagrożone są osoby pochodzące z mniejszości lub działające w opozycji do rządów. Przykładem jest Arabia Saudyjska, która od stycznia 2022 r. do czerwca 2025 r. wykonała 183 egzekucje za przestępstwa związane z „terroryzmem”, w tym straciła 74 członków społeczności szyickiej (40% wykonanych egzekucji), która stanowi około 10–12% całej populacji.
Dezinformujące narracje i niechlubne rekordy
W Stanach Zjednoczonych prezydent Donald Trump wielokrotnie promował stosowanie kary śmierci w imię bezpieczeństwa, ośmielając w tej kwestii swoich zwolenników i wywołując efekt domina w całym kraju. Pod koniec 2024 r., gdy prezydent Trump przygotowywał się do objęcia urzędu, wielokrotnie powoływał się na karę śmierci jako narzędzie ochrony ludzi „przed brutalnymi gwałcicielami, mordercami i potworami”. Chociaż nie zmieniły one istniejących przepisów, wydane przez Trumpa w 2025 r. dyrektywy dotyczące kary śmierci zawierały sformułowania podburzające wobec osób oskarżonych o poważne przestępstwa przeciwko „obywatelom amerykańskim”, atakowały sędziów, którzy nie popierali kary śmierci jako zgodnej z konstytucją oraz wywoływały wrażene zerowej tolerancji dla przestępczości.
34 egzekucje przeprowadzone w 10 stanach USA w ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy 2025 r. stanowią wzrost o ponad jedną trzecią w porównaniu z 2024 r. (25 wykonanych egzekucji). Władze Florydy, której gubernator Ron DeSantis jest zagorzałym zwolennikiem kary śmierci, są głównymi odpowiedzialnymi za alarmujący wzrost ogólnokrajowej liczby egzekucji, odpowiadając za 13 z nich. Według danych Death Penalty Information Centre, na dzień 30 września 2025 r. w USA wydano dodatkowe dziewięć nakazów egzekucji.
Jest prawdopodobne, że Stany Zjednoczone osiągną najwyższą roczną liczbę egzekucji od ponad dziesięciu lat, dorównując wynikom z 2011 i 2012 r. (po 43 w każdym roku). Dodatkowym powodem do niepokoju jest fakt, że amerykański Departament Wojny rozpoczął proces wznowienia egzekucji wojskowych po ponad sześćdziesięciu latach.
Czy kara śmierci zwiększa bezpieczeństwo?
Przypomnijmy, że nie ma przekonujących dowodów, że kara śmierci ma istotny efekt odstraszający dla osób popełniających przestępstwa. Najbardziej kompleksowa analiza przeprowadzona przez ONZ na temat związku między karą śmierci a wskaźnikami zabójstw wykazała, że „badania nie dostarczyły naukowych dowodów na to, że egzekucje mają większy efekt odstraszający niż dożywotnie więzienie. Jest mało prawdopodobne, aby takie dowody zostały przedstawione w przyszłości.
Dezinformacja na temat kary śmierci jest często uzasadniana wysokim poparciem dla tej formy kary w sondażach opinii publicznej. Argumenty te nie tylko ignorują kwestię praw człowieka, ale także maskują odpowiedzialność rządów za informowanie społeczeństwa o wpływie tej okrutnej kary na przestępczość i respektowanie z praw człowieka. Od dawna kwestionowana jest metodologiczna zasadność sondaży opinii publicznej w szacowaniu społecznego poparcia dla kary śmierci.
Czas znieść karę śmierci na całym świecie!
Amnesty International sprzeciwia się karze śmierci we wszystkich przypadkach bez wyjątku. Ponieważ w tym roku w niektórych krajach odnotowano postępy w kierunku jej zniesienia, Amnesty International ponawia apel do wszystkich państw, które nadal stosują tę karę, o natychmiastowe wprowadzenie moratorium na wykonywanie kary śmierci i podjęcie szybkich kroków w kierunku jej całkowitego zniesienia.
Dowiedz się więcej na stronie www.amnesty.org.pl/kara-smierci
Z pełną treścią stanowiska Amnesty International (j. angielski) można zapoznać się poniżej.