Publikujemy najnowszą analizę Amnesty International „Permanentna tymczasowość. Sytuacja prawna obywateli Białorusi w Polsce i Unii Europejskiej w świetle represyjnej polityki wymierzonej w społeczeństwo obywatelskie oraz emigrantów”.
Analiza opisuje, jak wybory prezydenckie w 2020 roku zmieniły rzeczywistość tysięcy Białorusinek i Białorusinów, którzy musieli mierzyć się z brutalnymi represjami. Po szeroko kwestionowanych wyborach 9 sierpnia 2020 roku rozpoczęły się masowe protesty, na które aparat państwa odpowiedział siłą. Wielu protestujących zostało zatrzymanych lub rannych. Do dzisiaj w więzieniach znajduje się ponad 1100 osób. Wśród nich są m.in. Andrzej Poczobut czy Maria Kalesnikawa, o których uwolnienie wciąż apeluje Amnesty International.
Wiele tysięcy Białorusinek i Białorusinów zostało zmuszonych do opuszczenia Białorusi. Dekret 278, wprowadzony przez reżim Łukaszenki we wrześniu 2023 roku, negatywnie wpłynął na życie osób emigranckich z Białorusi.
Analiza Amnesty International przedstawia trudności związane z procedurą legalizacji pobytu w Polsce przez osoby z Białorusi. Polskie przepisy, choć poprawiające sytuację po wejściu w życie Dekretu 278, nie są wystarczające, by zapewnić białoruskiej diasporze poczucie bezpieczeństwa. Problemy z uzyskaniem karty pobytu oraz polskiego dokumentu podróży potęgują niepewność i permanentny brak stabilizacji.
Dokument alarmuje także o niepokojącej sytuacji dzieci urodzonych w Polsce. Brak białoruskiego dokumentu tożsamości nie pozwala rodzicom na legalizację pobytu dziecka.
Przez opresyjną politykę reżimu w Mińsku, sytuacja obywateli Białorusi jest w stanie zawieszenia. Brakuje również ujednolicenia kwestii dokumentów na forum Unii Europejskiej. Państwa mają wewnętrzne odrębne regulacje prawne. Wspólne przepisy to gwarancja przejrzystości i stabilności.
Amnesty International wzywa rząd do wdrożenia trwałych rozwiązań, które poprawią sytuację Białorusinów i Białorusinek w Polsce:
- przedłużenia ważności dokumentów podróży do minimum 3 lat,
- utrwalenia mechanizmu specjalnej ścieżki uzyskania polskiego dokumentu podróży przez Białorusinów i Białorusinki na poziomie ustawowym,
- stworzenia ścieżki uzyskania dowodu tożsamości dla dzieci urodzonych w Polsce,
- ustawowego uregulowania statusu dokumentu podróży jako dowodu tożsamości,
- podjęcia działań na poziomie unijnym w celu ujednolicenia europejskich przepisów w odpowiedzi na represje rządu białoruskiego wymierzone w osoby, które wyemigrowały.
Zachęcamy do zapoznania się z całą analizą i rekomendacjami Amnesty dla polskiego rządu: