Nowy raport Amnesty International zwraca uwagę na zdecydowany wzrost liczby egzekucji w Arabii Saudyjskiej w ostatnich latach, zwłaszcza tych wykonywanych za przestępstwa związane z narkotykami. Organizacja podkreśla też istniejący związek między orzekaniem i wykonywaniem kary śmierci a byciem obcokrajowcem. 

Według danych rządowych opublikowanych przez państwową agencję prasową w ciągu ostatniej dekady, od stycznia 2014 r. do czerwca 2025 r. Arabia Saudyjska dokonała egzekucji 1816 osób. Prawie jedna trzecia z nich została stracona za przestępstwa związane z narkotykami, które zgodnie z międzynarodowymi regulacjami i standardami praw człowieka nie podlegają karze śmierci. Obcokrajowcy stanowili niemal 75% przypadków spośród 597 osób straconych za przestępstwa narkotykowe.  

W 2024 r. Arabia Saudyjska przeprowadziła rekordową liczbę 345 egzekucji. W pierwszej połowie 2025 r. Arabia Saudyjska dokonała egzekucji już 180 osób, co daje średnio jedną egzekucję dziennie. 

W samym czerwcu 2025 r. Arabia Saudyjska straciła 46 osób, w tym 37 za przestępstwa związane z narkotykami. 34 z osoby były obcokrajowcami z Egiptu, Etiopii, Jordanii, Nigerii, Pakistanu, Somalii i Syrii.

Raport ujawnia mroczną rzeczywistość kryjącą się za postępowym wizerunkiem, jaki saudyjskie władze starają się przedstawiać światu.

Anna Błaszczak-Banasiak, dyrektorka Amnesty International Polska

„Stałe i bezwzględne stosowanie kary śmierci przez Arabię Saudyjską po ewidentnie niesprawiedliwych procesach nie tylko świadczy o przerażającym lekceważeniu życia ludzkiego, ale także stanowi rażące naruszenie prawa międzynarodowego i standardów międzynarodowych” – mówi Anna Błaszczak-Banasiak, dyrektorka Amnesty International Polska. 

„Jesteśmy świadkami narastającej w szybkim tempie tendencji skazywania obcokrajowców na śmierć za przestępstwa, które nigdy nie powinny podlegać karze śmierci”. 

345 egzekucji przeprowadzonych w 2024 r. to najwyższa liczba egzekucji odnotowana przez Amnesty International w Arabii Saudyjskiej od ponad 30 lat. Około 35% z nich, czyli 122 osoby, stracono za przestępstwa związane z narkotykami, co stanowi najwyższą roczną liczbę takich egzekucji od 1990 r.  

W 2024 roku Arabia Saudyjska była jednym z zaledwie czterech krajów na świecie, w których wykonano egzekucje za przestępstwa związane z narkotykami. 

Polityka władz Arabii Saudyjskiej zmieniła się drastycznie w listopadzie 2022 r., gdy zniesiono obowiązujące przez poprzednie 33 miesiące moratorium na egzekucje związane z narkotykami. Od tego czasu Arabia Saudyjska straciła 262 osoby za przestępstwa narkotykowe, co stanowi blisko połowę wszystkich egzekucji związanych z narkotykami odnotowanych w analizowanym 10-letnim okresie. 

Raport wskazuje na rozdźwięk między rzeczywistością, a publicznymi oświadczeniami księcia Mohammeda bin Salmana, że królestwo ogranicza stosowanie kary śmierci za przestępstwa ta’zir (dyskrecjonalne). W ich przypadkach nie ma obowiązkowego wymiaru czy formy kary, a sędziowie mogą określać jej wymiar według własnego uznania. Raport ujawnia, że zamiast ograniczać karę śmierci, sędziowie orzekają ją również w innych sprawach niż umyślne zabójstwo.

Stosowanie kary śmierci wobec obcokrajowców 

W raporcie podkreślono, że największe konsekwencje ponoszą obywatele innych państw, którzy są błyskawicznie skazywani na śmierć za przestępstwa związane z narkotykami. W ostatnim dziesięcioleciu szczególnie dotknięte tym problemem były następujące narodowości: pakistańska (155 straconych), syryjska (66), jordańska (50), jemeńska (39), egipska (33), nigeryjska (32), somalijska (22) i etiopska (13). Dziesiątki innych obcokrajowców nadal są zagrożone egzekucją. Arabia Saudyjska ma nieprzejrzysty system wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, a cudzoziemcy napotykają tam dodatkowe trudności z dostępem do rzetelnego procesu sądowego. 

Amnesty International, we współpracy z organizacjami partnerskimi European Saudi Organization for Human Rights i Justice Project Pakistan, udokumentowało przypadki 25 obcokrajowców z Egiptu, Etiopii, Jordanii, Pakistanu i Somalii skazanych za przestępstwa związane z narkotykami, którzy obecnie oczekują na wykonanie kary śmierci lub zostali straceni w Arabii Saudyjskiej. 

Na podstawie szczegółowych wywiadów z rodzinami tych 25 osób, członkami społeczności i urzędnikiem konsulatu, a także analizy dokumentów sądowych, Amnesty International stwierdziło, że ograniczone wykształcenie i niekorzystna sytuacja społeczno-ekonomiczna cudzoziemców skazanych na karę śmierci zwiększały ryzyko ich wykorzystania podczas migracji i utrudniały im dostęp do pomocy prawnej w Arabii Saudyjskiej. 

W raporcie szczegółowo opisano systemowe uchybienia w zakresie zagwarantowania im prawa do rzetelnego procesu sądowego, w tym między innymi brak dostępu do przedstawiciela prawnego, nieodpowiednią pomoc konsularną oraz brak dostępu do skutecznej pomocy tłumacza. 

Co najmniej cztery z udokumentowanych przypadków dotyczyły osób, które zgłosiły, że w czasie aresztu tymczasowego były poddawane torturom lub innym formom złego traktowania w celu wymuszenia „przyznania się”. Psychiczne cierpienia zarówno osób skazanych na karę śmierci, jak i ich rodzin są ogromne. Wiele osób nie wiedziało o statusie swoich apelacji ani o terminie egzekucji. Rodziny dowiadywały się o egzekucjach od innych zatrzymanych lub z doniesień mediów. We wszystkich przypadkach udokumentowanych przez Amnesty International władze saudyjskie zatrzymały ciała straconych, odmawiając rodzinom prawa do żałoby i pochówku zgodnie z ich praktykami religijnymi – praktyka ta została potępiona przez organy ONZ jako forma złego traktowania. 

Stosowanie kary śmierci wobec mniejszości szyickiej 

Raport wskazuje też na niepokojące dane dotyczące stosowania kary śmierci wobec mniejszości szyickiej w Arabii Saudyjskiej za przestępstwa związane z „terroryzmem”. Chociaż społeczność szyicka stanowi około 10–12% całej populacji, to między styczniem 2014 r. a czerwcem 2025 r. dotyczyło jej 42% (120 z 286) wszystkich egzekucji związanych z „terroryzmem”. Odzwierciedla to represje polityczne wobec grupy od dawna dyskryminowanej, której pokojowe wyrażanie sprzeciwu jest często ścigane jako „terroryzm”. 

Stosowanie kary śmierci wobec dzieci 

Pomimo ostatnich reform prawnych mających na celu ograniczenie stosowania kary śmierci wobec osób, które w momencie popełnienia zarzucanego im przestępstwa były nieletnie, obecnie siedmiu młodych mężczyzn, z których niektórzy mieli zaledwie 12 lat w momencie popełnienia zarzucanego im przestępstwa, nadal jest zagrożonych egzekucją. Czterech z nich zostało niedawno ponownie osądzonych i ponownie skazanych na śmierć. Nałożenie kary śmierci na dzieci, czyli osoby, które w momencie popełnienia przestępstwa miały mniej niż 18 lat, jest kategorycznie zabronione na mocy międzynarodowego prawa, w tym Konwencji o prawach dziecka, której Arabia Saudyjska jest stroną. 

„Kara śmierci jest najbardziej okrutną, nieludzką i poniżającą karą, nie powinna być stosowana w żadnych okolicznościach. Arabia Saudyjska musi natychmiast wprowadzić moratorium na wykonywanie kary śmierci – do czasu jej całkowitego zniesienia, a następnie znieść karę śmierci i zmienić wszystkie wyroki śmierci na inne kary” – mówi Anna Błaszczak-Banasiak. 

„Z kolei państwa muszą wywierać silną presję na saudyjskie władze, aby zaprzestały masowych egzekucji i przestrzegały międzynarodowych zobowiązań w zakresie praw człowieka”. 

Pełna wersja raportu (j. angielski):