„Kiedy prawa nie są realne dla wszystkich: walka o dostęp do aborcji w Europie” to nowy raport Amnesty International przedstawiający sytuację w zakresie praw aborcyjnych w Europie. Zawiera refleksje aktywistów i aktywistek oraz organizacji działających na rzecz praw reprodukcyjnych w kilku krajach europejskich, omawia kluczowe bariery w dostępie do aborcji oraz zawiera rekomendacje dla rządów europejskich i instytucji UE. W raporcie opisano także sytuację w Polsce – niestety znacznie odbiegającą na niekorzyść od ogólnego standardu.
W ciągu ostatniej dekady poczyniono znaczne postępy w zakresie praw aborcyjnych w całej Europie, a przepisy zmieniły się na lepsze w kilku krajach europejskich.
Ogólny trend w regionie, choć wciąż zbyt wolny, zmierzał w kierunku reformowania przepisów aborcyjnych i poprawy przestrzegania przez państwa międzynarodowych standardów praw człowieka w zakresie świadczenia usług aborcyjnych i okołoporodowych. W efekcie znacząco zwiększył się dostęp do usług aborcyjnych dla milionów kobiet, dziewcząt i osób, które mogą zajść w ciążę.
Irlandia, Irlandia Północna i San Marino zniosły prawie całkowity zakaz aborcji. Warto zaznaczyć, że wydarzyło się to głównie dzięki nieustającym kampaniom aktywistów na rzecz praw aborcyjnych i praw osób najbardziej dotkniętych odmową usług aborcyjnych. Inne kraje, takie jak Dania, Finlandia, Norwegia i Hiszpania, również podjęły kroki w celu usunięcia niektórych kluczowych praktycznych barier w dostępie do aborcji. Francja zapisała aborcję jako gwarantowaną wolność w swojej konstytucji, postępując zgodnie z precedensem ustanowionym przez byłą Jugosławię i podtrzymanym przez Słowenię w 1991 r., aby konstytucyjnie chronić prawo do wyboru w kwestii posiadania dzieci.
Jednak same reformy prawne nie dają pełnego obrazu w Europie. W praktyce dostęp do aborcji nie jest możliwy dla wszystkich osób. Nawet w krajach, w których zaszły pozytywne zmiany legislacyjne i polityczne, nadal występują medycznie nieuzasadnione wymagania warunkujące aborcję, przypadki odmowy opieki oparte na osobistych przekonaniach, niedobór wykwalifikowanych specjalistów, ograniczenia dotyczące czasu trwania ciąży oraz wysokie koszty. Największy ciężar tych ograniczeń ponoszą grupy zmarginalizowane. Co więcej, trwająca kryminalizacja aborcji potęguje stygmatyzację i podważa traktowanie aborcji jako prawa i elementu podstawowej opieki zdrowotnej.
Warto odnotować, że globalny ruch antygenderowy szerzy strach i dezinformację, aby utrzymać obostrzenia i dalej ograniczać dostęp do aborcji i równość płci. Działania te nie są nowym zjawiskiem, ale rozwijają się jako element regresywnych programów politycznych i autorytarnych praktyk w całej Europie.
W tym niepokojącym otoczeniu aktywiści i aktywistki na rzecz praw do aborcji i grupy walczące o prawa kobiet stawiają opór i intensyfikują swoje działania, aby zmobilizować środowiska popierające ułatwiony dostęp do aborcji w całej Europie. Pomagają osobom potrzebującym wsparcia, a także bronią ciężko wywalczonych praw przed szkodliwym i regresywnym trendem ograniczania dostępu do aborcji.
Rządy i instytucje europejskie muszą działać zdecydowanie, aby zdekryminalizować aborcję, wyeliminować istniejące bariery i zagwarantować bezpieczny, legalny i równy dostęp do aborcji dla wszystkich osób. Dostęp do aborcji jest prawem człowieka. Jest niezbędny dla zapewnienia autonomii fizycznej i reprodukcyjnej, umożliwiając kobietom, dziewczętom i wszystkim osobom, które mogą zajść w ciążę, kontrolę nad własnym życiem, zdrowiem i przyszłością.