14 listopada 2023 r. Prezydent Warszawy zakazał organizacji zgromadzenia „Ani jednej bomby więcej”, które miało odbyć się w celu wyrażenia protestu wobec polityki państwa Izrael w Strefie Gazy. Prezydent argumentował zakaz niestabilną sytuacją geopolityczną, która mogłaby doprowadzić do eskalacji napięć pomiędzy demonstrantami a ich przeciwnikami oraz możliwością zakłócenia bezpieczeństwa i porządku publicznego. Organizatorka marszu odwołała się od decyzji, a posiedzenie sądu w tej sprawie odbyło się 16 listopada.
Sąd Okręgowy w Warszawie uznał decyzję Prezydenta za bezprawną. Propalestyńska demonstracja finalnie mogła się odbyć. 18 listopada protestujący przeszli z placu Zbawiciela pod ambasadę Izraela. W manifestacji wzięło udział około tysiąca osób, a zgromadzenie przebiegło bezpiecznie.
Decyzja Prezydenta stanowiła kolejny przykład prewencyjnego zakazu zgromadzeń. Amnesty wielokrotnie sprzeciwiała się takim zakazom, wskazując, jakie zagrożenia niosą one dla wolności zgromadzeń. Organizacja była obecna na posiedzeniu sądu w charakterze obserwatora.
W swoim postanowieniu (Postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie, IV NS 173/23 z dnia 16 listopada 2023 r.) sąd przedstawił argumentację bazującą na standardach międzynarodowych i konstytucyjnych. Warto ją przypominać i rozpowszechniać, aby zniechęcić organy do wydawania prewencyjnych zakazów, mogących mieć efekt mrożący na organizację i udział w protestach. Zakazując zgromadzeń „na wszelki wypadek”, organy władzy samorządowej przekraczają swoje kompetencje.
Sąd powołał się na art. 57 Konstytucji, który zapewnia każdemu wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Ograniczenie tej wolności może mieć miejsce jedynie w drodze ustawy oraz z zachowaniem zasady proporcjonalności – czyli tylko wtedy, gdy jest konieczne z powodów bezpieczeństwa, porządku publicznego, ochrony środowiska, zdrowia, moralności publicznej lub wolności i praw innych osób. Ograniczenia praw i wolności nigdy nie mogą naruszać ich istoty, więc powinny mieć miejsce tylko w wyjątkowych sytuacjach.
Sąd ustalił, że protest był organizowany z pokojowymi intencjami, jego celem było wyrażenie sprzeciwu wobec łamania prawa międzynarodowego przez Izrael, a organizatorzy jednoznacznie odcinali się od antysemityzmu i mowy nienawiści. Stwierdził, iż sam fakt, że osoby uczestniczące w zgromadzeniu mogą sympatyzować z jedną stroną konfliktu zbrojnego w żaden sposób nie przesądza, że nie mają one pokojowych zamiarów. Sąd opisał także, jakie cele zgromadzenia publicznego są dozwolone. Zdaniem Sądu dozwolone są zgromadzenia, które mają na celu realizację prawa do wyrażania poglądów i uczestniczenia w debacie publicznej. Organizatorzy zgromadzenia mogą wpływać w ten sposób na postawy i poglądy innych osób, w tym na kwestie o charakterze międzynarodowym. Sąd dodał, że powoływana w uzasadnieniu decyzji Prezydenta Warszawy kwestia odmiennych poglądów na problem stosunków izraelsko-palestyńskich przez obecnych w Polsce obywateli tych państw oraz ich sympatyków, nie sugeruje, że zgromadzenie nie będzie miało charakteru pokojowego. Pokojowe zgromadzenie może drażnić, irytować a nawet być obraźliwe dla osób o innych poglądach, ale nie przestaje być wtedy wyrażeniem obowiązujących każdego praw i wolności. Granicą, po przekroczeniu której zgromadzenie przestaje mieć charakter pokojowego, stanowią akty nawoływania do nienawiści, stosowania przemocy lub groźby stosowania przemocy.
Sąd podkreślił, że pomimo występowania odmiennych poglądów w społeczeństwie oraz kontrowersyjnego charakteru demonstracji to na organach władzy ciąży obowiązek umożliwienia przeprowadzania pokojowego zgromadzenia. W przypadku gdy organy władzy uznają, że okoliczności wokół zgromadzenia mogą stanowić ryzyko, to wciąż na nich ciąży obowiązek zapewnienia adekwatnych środków w celu zapewnienia bezpieczeństwa wokół demonstracji.
Organ nie może zakazać zgromadzenia, opierając się jedynie na podejrzeniach czy przypuszczeniach dotyczących ewentualnego rozwoju wypadków w trakcie zgromadzenia. Zgromadzenie może być zakazane, gdy daje realne podstawy do wniosku, że organizatorzy i służby nie będą w stanie zapewnić mu bezpieczeństwa. Zagrożenie, w tym terrorystyczne, musi mieć charakter realny a nie spekulacyjny. Jeżeli zakaz zgromadzenia jest uzasadniony zagrożeniem hipotetycznym oraz niestabilną sytuacją międzynarodową to wówczas nasze prawo do organizowania i uczestnictwa w zgromadzeniu staje się poważnie zagrożone.