Raport Kiedy w końcu poznamy prawdę na temat tajnych więzień CIA na Litwie. Niezależne śledztwo musi być przeprowadzone teraz! dokumentuje rozwój sytuacji od momentu, gdy władze przyznały, że na terenie Litwy w latach 2002-2006 były zlokalizowane dwa tajne więzienia CIA. Raport przedstawia również informacje na temat zaangażowania Litwy w bezprawne transfery oraz sugeruje nowe kluczowe kierunki, w których powinno być prowadzone dochodzenie, w tym zarzut, że Abu Zubajda, aktualne przetrzymywany w Guantanamo, był więziony w tzw. czarnej dziurze na Litwie. W raporcie zostały przedstawione informacje, które rzucają nowe światło na udział Polski w programie bezprawnych transferów i tajnych więzień CIA.
Amnesty International wzywa również Litwę do zbadania powiązań z Polską i Rumunią, gdzie prawdopodobnie również były zlokalizowane tajne więzienia CIA. Na stronie 24 zostały przedstawione powiązania z Polską. Przytaczane jest twierdzenie Abu Zubajdy, który w polskim śledztwie otrzymał status poszkodowanego, że był przetrzymywany w tajnym więzieniu zarówno w Polsce, jak i na Litwie.
– Władze Litwy muszą przywrócić śledztwo w sprawie tych operacji, w tym działalności urzędników Stanów Zjednoczonych oraz doprowadzić do rozliczenia osób odpowiedzialnych za współudział we wszystkich nadużyciach, które miały miejsce. – mówi Draginja Nadażdin, Dyrektorka Amnesty International Polska. –To kluczowy moment, w którym polska Prezydencja powinna się przyczynić do tego, aby prowadzone już od trzech lat śledztwo w sprawie doniesień o istnieniu tajnego więzienia w Starych Kiejkutach, stało się pozytywnym przykładem dla pozostałych krajów Unii Europejskiej.-
Prokurator Generalny Litwy, powołując się na potrzebę ochrony tajemnicy państwowej, zamknął w styczniu 2011 roku dochodzenie w sprawie tajnych więzień CIA na terytorium Litwy, nie przedstawiając opinii publicznej żadnych informacji.
– Władze Litwy nie mogą się zasłaniać -tajemnicą państwową-, aby uniknąć śledztwa w sprawie zarzutów o tortury i przymusowe zaginięcia. Nikt nie został rozliczony za pomaganie Stanom Zjednoczonym w utworzeniu tajnych więzień, ani za inne pogwałcenia, do których mogło dojść w tych miejscach – powiedziała Julia Hall, ekspert Amnesty International ds. walki z terroryzmem i praw człowieka w Europie.
Litwa jest pierwszym krajem w Europie, który w wyniku śledztwa parlamentarnego przyznał w grudniu 2009 roku, że na jego terytorium były zlokalizowane dwa tajne więzienia, a urzędnicy współpracowali z agencja wywiadowczą Stanów Zjednoczonych.
W ramach prowadzonego przez Stany Zjednoczone programu, od końca 2001 roku do 2006 roku, kilka osób było nielegalnie przetrzymywanych i przewożonych do tajnych ośrodków w krajach trzecich, gdzie wielu z nich było bitych, pozbawianych snu i jedzenia oraz maltretowanych w inny sposób. Niektórzy z nich, tzw. -szczególnie cenni- zatrzymani byli również poddawani podtapianiu (waterboarding).
– Rządy zignorowały zobowiązania międzynarodowe, urzędnicy państwowi złamali prawo. W rezultacie ucierpieli ludzie – podejrzani byli porywani z ulic miast i miasteczek, a później bezkarnie torturowani, podczas gdy ich rodziny były pozostawione bez jakichkolwiek informacji o losie swoich bliskich – powiedziała Julia Hall.
W obliczu odmowy Prokuratora Generalnego w sprawie ponownego otwarcia śledztwa, organizacje pozarządowe szukają dodatkowych informacji na temat współpracy urzędników państwowych i agencji rządowych z CIA w latach 2002-2006 w różnych agencjach rządowych Litwy i innych źródłach.
Organizacje pozarządowe takie jak Amnesty International, Human Rights Monitoring Institute z siedzibą w Wilnie czy Reprive i Interights z Londynu dotarły do nowych danych na temat lotów w ramach programu bezprawnych transferów i powiązań pomiędzy lądowaniami na Litwie i innymi krajami Europy.
Amnesty International wzywa władze Litwy do przeprowadzenia śledztwa, a w szczególności do zbadania:
- zarzutów w sprawie przetrzymywania Abu Zubajdy na Litwie, w tym lotu z lutego 2005 z Maroka do Wilna, odkrytego przez organizację Reprive z Londynu;
- samolotów lądujących na Litwie we wrześniu 2004 roku i lipcu 2005 roku, które mogą być częścią prowadzonego przez Stany Zjednoczone programu bezprawnych transferów i tajnych więzień;
- powiązań pomiędzy lądowaniami samolotów na Litwie i innymi krajami europejskimi, w tym Polską.
– Jest wystarczająco dużo informacji, aby ponownie otworzyć śledztwo. Władze Litwy trzymają klucz do otwarcia całej prawdy o roli swojego kraju w programie bezprawnych transferów i tajnych więzień CIA – powiedziała Julia Hall.
Czytaj również:
Raport Tajemnicy poliszynela: Piętrzące się dowody na współudział Europy w programie bezprawnych transferów i tajnych więzień CIA.