W swoim nowym raporcie Amnesty International zwróciła uwagę na systematyczne represje, którym poddawane są rodziny ofiar zabitych przez irańskie siły bezpieczeństwa podczas powstania „Women, Life, Freedom” w 2022 roku. Swoimi działaniami irańskie władze usiłują wymusić na rodzinach zamordowanych milczenie, aby tym sposobem uniknąć konsekwencji za naruszenie międzynarodowych standardów praw człowieka. Na początku tego roku, Amnesty International nawoływała do powstrzymania egzekucji na protestujących w Iranie. Pomimo ogromnego poruszenia, część wyroków została wykonana, a osoby aresztowane i osądzone w bezprawnych procesach stracone.
Organizacja szczegółowo opisuje, w jaki sposób irańskie władze poddawały rodziny ofiar arbitralnym zatrzymaniom, uniemożliwiały im zorganizowanie pokojowego zgromadzenia w miejscu pochówku oraz zniszczyły nagrobki. Funkcjonariusze służb bezpieczeństwa, którzy bezprawnie zabili setki mężczyzn, kobiet i dzieci podczas brutalnego stłumienia powstania, które ogarnęło Iran po śmierci Mahsy Amini w areszcie 16 września 2022 roku, pozostają bezkarni. Zdaniem Amnesty International, ból psychiczny zadawany pogrążonym w żałobie stanowi naruszenie bezwzględnego zakazu tortur i innego okrutnego, nieludzkiego i poniżającego traktowania, wynikającego ze standardów prawa międzynarodowego. Amnesty International stwierdziła też, że rodziny zamordowanych muszą mieć możliwość uczczenia ich pamięci w pierwszą rocznicę śmierci.
Okrucieństwo irańskich władz nie zna granic. W desperackiej próbie zatuszowania zbrodni, potęgują one cierpienie rodzin ofiar, uniemożliwiając im domaganie się sprawiedliwości i zadośćuczynienia za doznane krzywdy. Nie mogą nawet złożyć kwiatów na grobach swoich bliskich. Rocznica powstania się zbliża, a rodziny ofiar obawiają się, że władze zastosują represje, aby uniemożliwić im organizowanie uroczystości upamiętniających.
Diana Eltahawy, zastępczyni dyrektora regionalnego Amnesty International na Bliski Wschód i Afrykę Północną
„Społeczność międzynarodowa musi wspierać rodziny ofiar, naciskając na irańskie władze, aby przestrzegały ich prawa do swobody wypowiedzi, zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń. Rodziny muszą być chronione przed arbitralnymi zatrzymaniami, groźbami i innymi represjami. Społeczność międzynarodowa powinna też wezwać irańskie władze do uwolnienia wszystkich osób, które zostały zatrzymane za domaganie się sprawiedliwości za bezprawne zabicie ich bliskich, a także uchylenia wszystkich niesprawiedliwych wyroków przeciwko nim oraz wycofania wszystkich zarzutów przeciwko osobom, którym grożą represje za zabranie głosu w tej sprawie” – mówi Diana Eltahawy, zastępczyni dyrektora regionalnego Amnesty International na Bliski Wschód i Afrykę Północną.
Amnesty International udokumentowała, że w ciągu ostatnich miesięcy naruszono prawa 36 rodzin z 10 prowincji w całym kraju. Obejmuje to bliskich 33 osób, które zostały bezprawnie zabite przez siły bezpieczeństwa podczas protestów, rodziny dwóch osób, które zostały arbitralnie stracone w związku z protestami oraz rodzinę jednej osoby, która przeżyła tortury i popełniła samobójstwo po zwolnieniu z aresztu.
Naruszenia praw rodzin domagających się sprawiedliwości
Naruszenia wobec rodzin ofiar obejmują: arbitralne aresztowania i zatrzymania, niejasno sformułowane fałszywe zarzuty stawiane pod pretekstem ochrony bezpieczeństwa narodowego, pozbawienie wolności, karę chłosty, niesprawiedliwe oskarżenia pod niejasno sformułowanymi i fałszywymi zarzutami dotyczącymi bezpieczeństwa narodowego, uciążliwe przesłuchania dokonywane przez prokuraturę i siły bezpieczeństwa, inwigilację oraz niszczenie grobów bliskich.
W lipcu 2023 r. matka 16-letniego Artina Rahmaniego, który został zastrzelony przez siły bezpieczeństwa 16 listopada 2022 r. w Izeh w prowincji Khuzestan, napisała na Twitterze: „Władze Republiki Islamskiej zabiły mojego syna, który był niewinny. Uwięziły również mojego brata i krewnych oraz wezwały mnie do prokuratury, ponieważ domagałam się sprawiedliwości. Próbują mnie uciszyć. Obywatele w Iranie nie mają prawa protestować, a wszelkie wysiłki zmierzające do odzyskania wolności są tłumione z wielką brutalnością”.
Władze próbowały również uniemożliwić rodzinom ofiar organizowanie uroczystości na grobach swoich bliskich z okazji ich urodzin. Rodziny, które zdecydowały się je mimo wszystko zorganizować poinformowały, że służby bezpieczeństwa niezwykle brutalnie się z nimi rozprawiły, używając siły fizycznej i dokonując zatrzymań.
Niszczenie grobów osób bezprawnie zabitych
Amnesty International opublikowała również zdjęcia przedstawiające niszczenie grobów należących do Mahsy Amini i 20 innych ofiar z 17 miast. Groby zostały zalane smołą i farbą, podpalone i całkowicie rozbite. Zdania na nagrobkach opisujące ofiary jako „męczenników” lub stwierdzające, że zginęli za sprawę wolności, zostały wymazane. Władze nie przeprowadziły żadnych dochodzeń związku z dewastacją grobów. Niektóre nagrobki zostały zniszczone przez siły bezpieczeństwa na oczach członków rodziny, inne zostały zniszczone w czasie, gdy nie było żadnych świadków. Było to poprzedzone wielokrotnymi groźbami.
W kwietniu 2023 r. siostra Milada Saeedianjoo, który został śmiertelnie postrzelony przez siły bezpieczeństwa w Izeh w prowincji Khuzestan 15 listopada 2022 r., napisała na Instagramie:
Do osoby, która w dniu urodzin mojego brata złapała mnie za włosy, okładała pałką i zniszczyła grób mojego brata na moich oczach. Jaką karę uważasz, że powinieneś za to ponieść? Wiem kto jest mordercą mojego brata. Nasza rodzina nie wniosła aktu oskarżenia, ponieważ morderca musiałby wydać wyrok w swojej własnej sprawie.
Siostra Milada Saeedianjoo, który został śmiertelnie postrzelony przez irańskie służby 15 listopada 2022 r.
Rodzina Mahsy Amini publicznie wypowiedziała się na temat ciągłego niszczenia miejsca jej pochówku. Władze ogłosiły plany wprowadzenia znaczących zmian na cmentarzu Aichi w Saqqez, w prowincji Kurdystan, gdzie jest pochowana – w ich wyniku jej grób nie będzie publicznie dostępny. W miejscu jej pochówku gromadzą się rodziny osób bezprawnie zabitych podczas protestów, aby znaleźć pocieszenie i wyrazić determinację w dążeniu do sprawiedliwości.
Potrzebne są międzynarodowe działania, by pociągnąć sprawców do odpowiedzialności
Rodziny ofiar spotkały się z represjami za publiczne potępianie lub składanie oficjalnych skarg dotyczących tego, co spotkało ich bliskich, wzywanie do pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców oraz organizowanie spotkań mających na celu okazanie wsparcia i solidarności z innymi osobami dotkniętymi tą tragedią.
„W związku z systemową bezkarnością w Iranie, Amnesty International wzywa społeczność międzynarodową do skorzystania z uniwersalnej jurysdykcji karnej i wydania nakazów aresztowania wobec osób odpowiedzialnych za zbrodnie, których dopuszczono się w następstwie powstania w Iranie” – powiedziała Diana Eltahawy.
Działaj!
Petycja: powstrzymaj egzekucje w iranie
Wezwij władze Iranu do powstrzymania egzekucji, tortur i brutalnych represji wobec pokojowych demonstrantów!