-Uchodźcy ryzykują życiem, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo, jednak po dotarciu do Europy są zawracani-, powiedziała Draginja Nadażdin, Dyrektorka Amnesty International w Polsce. -Rządy muszą zaprzestać narażania ludzi na ryzyko utraty życia i zacząć wywiązywać się
z międzynarodowego obowiązku udzielania ochrony osobom, które jej potrzebują-.
Kraje graniczne Europy w rażący sposób lekceważą swoje międzynarodowe zobowiązania dotyczące uchodźców:
- Włoskie służby wyławiają uchodźców na wodach międzynarodowych i nie oceniwszy ich potrzeb związanych z ochroną, transportują do Libii, gdzie imigranci, osoby ubiegające się o objęcie ochroną międzynarodową i uchodźcy są narażeni na złe traktowanie
i przymusowe zawracanie do krajów, w których grożą im poważne naruszenia praw człowieka. - Turcja w dalszym ciągu nie uznaje osób spoza Europy za uchodźców, co oznacza, że tysiącom osób odmawia się ochrony, której potrzebują.
- Grecja dosłownie wypycha uchodźców ze swoich granic morskich i lądowych z Turcją bez uprzedniej oceny ich wniosków azylowych. Ci uchodźcy, którym mimo to uda się wjechać do kraju, napotykają wiele prawnych przeszkód utrudniających otrzymanie ochrony.
- Hiszpania zawarła z niektórymi krajami Afryki porozumienia dwustronne, które służą jej do usprawiedliwiania arbitralnych aresztowań, zatrzymań i deportacji osób ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy i imigrantów do tych krajów.
W Międzynarodowym Dniu Uchodźcy, Amnesty International przestrzega państwa Unii Europejskiej, że ich działania osłabiają ochronę uchodźców nie tylko krajach członkowskich UE, ale na całym świecie poprzez przesyłanie niebezpiecznych sygnałów związanych z traktowaniem uchodźców. Wszystkie kraje zobowiązane są do wypełniania swoich obowiązków względem uchodźców i osób ubiegających się o przyznanie statusu uchodźcy nie tylko w obrębie własnych granic, ale również na terenach, na których sprawują efektywną kontrolę.
Tło wydarzeń
Włochy
Niedawna wizyta libijskiego przywódcy Muammara al-Kadafiego nie rozwiała obaw co do losu uchodźców, którzy zgodnie z porozumieniem dwustronnym pomiędzy Włochami a Libią są wyławiani na wodach międzynarodowych i przewożeni do Libii. Pomiędzy 6 a 11 maja około 500 osób po nadaniu sygnału SOS zostało wyłowionych przez włoskie służby i przetransportowanych do Libii, gdzie, jak twierdziły Włochy, mogli ubiegać się o ochronę. Osoby te pochodziły z Somalii, Erytrei i innych państw afrykańskich.
Majowa misja rozpoznawcza Amnesty International w Libii potwierdziła informacje, że kraj ten nie posiada funkcjonującego systemu azylowego, traktuje osoby pochodzące z innych krajów w nieodpowiedni sposób i przymusowo zawraca je do krajów pochodzenia, nie przeprowadziwszy uprzednio oceny ich potrzeb ochrony międzynarodowej. Delegacja odwiedziła Ośrodek Zatrzymań w Misratah, około 200 km. od Trypolisu, gdzie w złych warunkach i na zbyt małej przestrzeni przetrzymywano 600-700 imigrantów, głównie z krajów afrykańskich, między innymi z Erytrei i Somalii.
Turcja
Wiele osób pragnących otrzymać ochronę w Unii Europejskiej trafia do Turcji. Tysiące osób, które co roku docierają do Turcji pragnąc ubiegać się o przyznanie statusu uchodźcy, natrafiają na często nieprzezwyciężone przeszkody w uzyskaniu dostępu do swoich praw. Osoby ubiegające się o objęcie ochroną międzynarodową z krajów takich jak Irak, Iran Somalia
i Afganistan napotykają na poważne przeszkody zarówno prawne, jak i praktyczne.
Turcja jest jedynym sygnatariuszem Konwencji Genewskiej, który faktycznie nie uznaje osób spoza Europy jako uchodźców, co oznacza, że tysiące osób potrzebujących ochrony są jej pozbawionych. Osoby ubiegające się o objęcie ochroną są często arbitralnie zatrzymywane przez długi czas w złych warunkach i źle traktowane. Dodatkowo, powszechne jest przymusowe zawracanie osób pragnących ubiegać się o przyznanie statusu uchodźcy do krajów, w których grożą im poważne naruszenia praw człowieka.
Wiele osób nie widząc nadziei na uzyskanie ochrony w Turcji podejmuje próby przedostania się do Unii Europejskiej drogą morską lub lądową. Dla niektórych z nich, podróż ta kończy się katastrofą, gdyż są one dosłownie wypychane poza granicę przez greckie władze, co czasami może nawet prowadzić do utraty życia.
Grecja
Z powodu swojego położenia geograficznego, Grecja mogłaby odgrywać kluczową rolę w zapewnianiu ochrony uchodźcom. Jednakże, uzyskanie dostępu do systemu weryfikacji wniosków azylowych jest olbrzymim wyzwaniem dla osób pragnących ubiegać się o przyznanie statusu uchodźcy, gdyż są one fizycznie wypychane podczas prób wejścia na terytorium kraju, lub też z powodu przeszkód w obrębie systemu azylowego.
Obecnie Grecja stara się zmienić prawo krajowe tak, żeby jeszcze bardziej ograniczyć ochronę, poprzez wyeliminowanie prawa do skutecznego odwołania się z systemu azylowego, co jest niezgodne z prawem międzynarodowym i prawem europejskim. Dodatkowo, istnieją wciąż poważne zastrzeżenia związane z warunkami, w których przetrzymywane są osoby pragnące ubiegać się o przyznanie statusu uchodźcy i imigranci.
11 czerwca Europejski Trybunał Praw Człowieka zasądził jednogłośnie, że greckie władze naruszyły prawa obywatela Turcji ubiegającego się o przyznanie statusu uchodźcy w 2007 roku. Sąd uznał, że Grecja naruszyła prawo mężczyzny do wolności od tortur oraz nieludzkiego
i poniżającego traktowania, zagwarantowane w Artykule 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Wyrok trybunału był spowodowany warunkami panującymi w miejscu, w którym mężczyzna był zatrzymany. Trybunał uznał również jednomyślnie, że Grecja złamała prawo mężczyzny do wolności i zakwestionował prawomocności zatrzymania.
Unia Europejska
Podczas Szczytu, który odbył się w dniach 18-19 czerwca, głowy państw i rządów Unii Europejskiej omawiały zagadnienia związane z nielegalną imigracją w basenie Morza Śródziemnego. Poruszono, między innymi, kwestie relokacji w obrębie Unii Europejskiej osób potrzebujących ochrony międzynarodowej, aby wesprzeć południowe państwa członkowskie Unii Europejskiej. Podczas Szczytu omawiano również środki mające na celu -wzmocnienie zdolności- krajów północnoafrykańskich do zapewnienia ochrony osobom, które jej potrzebują. Komisja Europejska ma zaprezentować w lipcu propozycję związaną z wewnętrzną relokacją osób z Malty do innych krajów Unii Europejskiej.
Dodatkowe informacje:
Aleksandra Minkiewicz
Rzeczniczka Prasowa
Amnesty International Polska
tel/fax: (22) 827 60 00 wew. 204
tel. kom. +48 691 357 935
e-mail: [email protected]
www.amnesty.org.pl