Protestujący to głównie zwolennicy kandydata na prezydenta Mira Husajna Musawiego (ang. Mir-Hossein Mousavi, fr. Mir Hossein Moussavi). Demonstrantom grozi śmierć lub zranienie z rąk sił bezpieczeństwa. Dziesiątki zostały aresztowane. W niedzielę zginęło pięciu studentów, w poniedziałek zaś jeden z manifestantów. Amnesty International obawia się, że siły bezpieczeństwa nadużywają siły, a zatrzymani mogą zostać poddani torturom lub innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu. Amnesty International uważa także, że władze bezprawnie ograniczają swobodę wypowiedzi i dostępu do informacji poprzez blokowanie dostępu do usług telefonii (w tym smsów), zagranicznych mediów i różnych stron internetowych.
Demonstracje w Teheranie trwają od 13 czerwca, kiedy Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ogłosiło reelekcję obecnego prezydenta. Demonstranci czasami rzucają kamieniami, podpalają budynki i pojazdy oraz grożą funkcjonariuszom służb bezpieczeństwa. Ci z kolei odpowiadają przemocą, biciem demonstrantów i aresztowaniami. Zatrzymano co najmniej 170 osób. Zastępca komendanta miejskiego policji w Teheranie powiedział 14 czerwca, że 10 osób (w tym kilku polityków) aresztowano za zaplanowanie zamieszek (ang. masterminding), a 50 za kierowanie nimi (ang. orchestrating).
Amnesty International otrzymało doniesienia o zastrzeleniu przez służby bezpieczeństwa pięciu studentów w trakcie niedzielnego ataku na dzielnicę akademików w Teheranie. Ofiary to Fatemeh Barati, Kasra Sharafi, Mobina Ehterami, Kambiz Sho’a’i i Mohsen Imani. Wielu innych studentów zraniono lub aresztowano. Amnesty International dysponuje nazwiskami 13 studentów, którzy podobno zostali aresztowani. Do aresztowań w trakcie demonstracji dochodziło też poza stolicą, w miastach Zahedan, Tabriz, Meszhed (ang./fr. Mashhad), Babol i Sziraz (ang./fr. Shiraz).
Demonstracja przeciwko wynikom wyborów, zaplanowana na 15 czerwca, została odwołana po wydaniu przez MSW jej zakazu i ostrzeżenia, że osoby naruszające porządek publiczny zostaną potraktowane zgodnie z tym, co nakazuje prawo. Jednakże demonstracja odbyła się mimo jej odwołania, a kandydaci na prezydenta Musawi i Mehdi Karrubi wzięli w niej udział, jak mówili, w celu -uspokojenia tłumu.- Doszło do starć między zwolennikami Mousaviego i Ahmadineżada, w których jedna osoba zginęła od strzału. Choć władze zakazały demonstracji osobom kontestującym wynik wyborów, pozwoliły jednak zorganizować wielotysięczny wiec zwycięstwa zwolennikom Ahmadineżada.
Można odnieść wrażenie, że władze próbują ograniczyć swobodę informowania o zamieszkach poprzez blokowanie różnorakich stron internetowych (w tym Facebooka i stron zwolenników Musawiego), sieci komórkowej (w tym smsów) i zagranicznych programów nadawanych poprzez satelitę (w tym BBC). Dochodzi też do przerw w stacjonarnej komunikacji telefonicznej z Teheranem. Poza tym, w stosunku do zwolenników Musawiego władze ograniczają swobodę zgromadzeń.
TŁO SPRAWY
Na dwa dni przed wyborami, 10 czerwca, w odpowiedzi na liczne wiece poparcia dla Musawiego, szef Biura Politycznego Gwardii Rewolucyjnej oskarżył jego zwolenników o przygotowywanie aksamitnej rewolucji i ostrzegł, że zakończy się ona porażką.
Prezydent Ahmadineżad ogłosił swoje zwycięstwo po opublikowaniu przez MSW wyników wyborów, które wskazywały na jego niespodziewanie wysoką przewagę względem konkurentów. Reelekcja Ahmanideżada została zatwierdzona przez Najwyższego Przywódcę, ajatollaha Chamenei (ang./fr. Ayatollah Khamenei), będącego najwyższym autorytetem w Iranie. Musawi twierdzi natomiast, że początkowo MSW informowało go, że to on jest zwycięzcą i nazywa wynik wyborów -niebezpieczną szaradą.- Zarówno Musawi, jak i inny kandydat – Mohsen Rezaei, złożyli oficjalne protesty do nadzorującej wybory Rady Strażników, która ma 10 dni na ich rozpatrzenie (wczoraj zapowiedziała, że jest gotowa zgodzić się na ponowne przeliczenie części głosów – przyp. MN).
Władze Iranu mają obowiązek bronić prawa, porządku i bezpieczeństwa obywateli. Niemniej prawo międzynarodowe dopuszcza jedynie takie ograniczenia swobody zgromadzeń, które są konieczne, zgodne z prawem i wynikają z potrzeby obrony bezpieczeństwa i porządku publicznego lub ochrony zdrowia i moralności publicznej, albo praw i wolności innych ludzi. Ograniczenia takie muszą być jednak proporcjonalne do celu i nie mogą być wprowadzane w sposób dyskryminujący, np. ze względu na poglądy polityczne. Nawet jeśli w danym przypadku ograniczenie swobody zgromadzeń jest w świetle prawa międzynarodowego usprawiedliwione, jego egzekwowanie musi odbywać się z poszanowaniem międzynarodowych standardów dot. używania siły przez funkcjonariuszy, których zadaniem jest utrzymywanie porządku publicznego i egzekwowanie prawa (ang. law enforcement officials). Standardy te precyzują, że użycie siły przez funkcjonariuszy jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy jest to bezwzględnie konieczne i tylko w zakresie potrzebnym do wypełnienia ich obowiązków, a użycie broni palnej musi się ograniczać do tych przypadków, gdy jest ono nieuniknione w celu ochrony życia. Funkcjonariusze powinni używać siły z umiarem, minimalizować zniszczenia i zranienia oraz szanować i chronić ludzkie życie.
ZALECANE DZIAŁANIA
Prosimy o niezwłoczne wysyłanie apeli w języku perskim, arabskim, angielskim, francuskim lub w swoim ojczystym, w których własnymi słowami:
– wezwą Państwo władze do umiarkowania w policyjnych akcjach związanych z ew. dalszymi manifestacjami związanymi z wynikiem wyborów, w szczególności do zapewnienia, że broń palna będzie używana tylko w ostateczności, gdy będzie to nieuniknione dla ochrony ludzkiego życia;
– podkreślą Państwo, że wszyscy zatrzymani powinni być chronieni przed torturami i innym okrutnym, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem oraz że powinno im się umożliwić kontakt z rodzinami i obrońcami, a w razie potrzeby także opiekę medyczną; powinni też jak najszybciej stanąć przed sądem, który skontroluje podstawę ich zatrzymania;
– zaapelują Państwo o wszczęcie śledztwa w sprawie działań policji względem demonstrantów, w szczególności zaś w sprawie zabitych i rannych;
– zaapelują Państwo o natychmiastowe i bezwarunkowe uwolnienie tych wszystkich, którzy zostali zatrzymani wyłącznie za pokojowe wyrażanie swoich opinii na temat wyników wyborów;
– wezwą Państwo władze do zaprzestania bezprawnego ograniczania swobody wypowiedzi, zgromadzeń i stowarzyszania się, w tym prawa do poszukiwania, otrzymywania i dzielenia się informacjami i poglądami.
ADRESACI APELI
Minister Spraw Wewnętrznych / Minister of the Interior
Sadegh Mahsouli
Ministry of the Interior
Dr Fatemi Avenue
Tehran, Islamic Republic of Iran
Fax: +98 21 8 896 203
+98 21 8 899 547
+98 21 6 650 203
Nagłówek: Wasza Ekscelencjo / Your Excellency
Zwierzchnik Sądownictwa / Head of the Judiciary
Ayatollah Mahmoud Hashemi Shahroudi
Howzeh Riyasat-e Qoveh Qazaiyeh (Office of the Head of the Judiciary)
Pasteur St., Vali Asr Ave., south of Serah-e Jomhouri, Tehran 1316814737, Islamic Republic of Iran
Email: [email protected] (w temacie proszę wpisać: FAO Ayatollah Shahroudi)
Nagłówek: Wasza Ekscelencjo / Your Excellency
KOPIE DO
Przywódca Republiki Islamskiej
Ayatollah Sayed -Ali Khamenei
The Office of the Supreme Leader
Islamic Republic Street – End of Shahid Keshvar Doust Street, Tehran, Islamic Republic of Iran
Email: [email protected]
lub poprzez stronę: http://www.leader.ir/langs/en/index.php-p=letter (angielski)
http://www.leader.ir/langs/fa/index.php-p=letter (perski)
Nagłówek: Wasza Ekscelencjo / Your Excellency
Ambasada Islamskiej Republiki Iranu
ul. Królowej Aldony 22, 03-928 Warszawa
fax (0-22) 617 84 52
e-mail: [email protected]
Prosimy wysyłać apele nie później niż do 27 lipca.
Pilna Akcja Nr 150/09
AI Index: MDE 13/056/2009
Tłumaczenie: Marcin Natorski
