–każda wykonana kara śmierci to o jedna za dużo-
[Andrea Rogini z Rady Europy, list otwarty do władz Białorusi, 14 kwietnia 2008]
Władze Białorusi muszą natychmiast wprowadzić moratorium na wydawanie wyroków kary śmierci i przeprowadzanie egzekucji, aby w przyszłości znieść karę śmierci całkowicie – pisze Amnesty International w opublikowanym dziś raporcie.
-Kara śmierci to mordowanie człowieka z zimną krwią i z premedytacją, wykonywane przez państwo w imieniu prawa. Łamie ona prawo do życia zapisane w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka- – powiedziała Nicola Duckworth, dyrektor Programu Europy i Azji Środkowej Amnesty International.
-Rządy mają obowiązek wymierzać sprawiedliwość karząc winnych i zapewniając zadośćuczynienie ofiarom oraz ich krewnym. Egzekucja jest jednak przejawem kultury przemocy, a nie rozwiązaniem problemu przemocy.-
W swoim raporcie -Kończąc egzekucje w Europie: W kierunku zniesienia kary śmierci na Białorusi- Amnesty International dostarcza władzom białoruskim argumenty na rzecz zniesienia kary najwyższej i podążania za ogólnoświatowym trendem abolicjonistycznym.
Białoruś to ostatnie państwo w Europie i byłym Związku Radzieckim, w którym wciąż wykonuje się egzekucje. Statystyki dotyczące ich skali nie są dostępne. Amnesty International szacuje jednak, że od czasów odzyskania przez Białoruś niepodległości w 1991 roku, stracono tam około 400 osób. Organizacje międzynarodowe wielokrotnie wzywały to państwo do wprowadzenia abolicji.
Cały proces orzekania i wykonywania kary śmierci okryty jest tajemnicą – więźniowie i ich krewni nie są informowani o dacie egzekucji, ciało nie jest wydawane krewnym i nie mogą się oni dowiedzieć, gdzie zostało ono pochowane.
Stosowanie kary śmierci odbywa się w kontekście wadliwego systemu sprawiedliwości. Istnieją wiarygodne dowody na stosowanie tortur i brutalnego traktowania w celu -wydobycia- zeznań. Skazani więźniowie nie mają dostępu do skutecznych środków odwoławczych. Młody mężczyzna oskarżony o morderstwo powiedział w październiku 2008 roku Amnesty International, że przez trzy dni był ciągle bity i zmuszony do napisania zeznania.
-Kara śmierci wymierzona przez nieodpowiedni i niesprawiedliwy system wzmacnia tylko istniejące zawsze zagrożenie, że stracona zostanie niewinna osoba- – powiedziała Nicola Duckworth.
Odkąd Białoruś odzyskała niepodległość, jej władze poczyniły kilka kroków w kierunku zniesienia kary śmierci – na przykład zmniejszyły liczbę przestępstw, za które ona grozi. W 2004 roku Trybunał Konstytucyjny uznał, że kara śmierci jest sprzeczna z konstytucją, zatem prezydent i parlament powinni ją znieść. Władze jednak nie wykazały woli politycznej, by zainicjować publiczną debatę na ten temat oraz żeby dokonać zmian legislacyjnych.
-Znosząc karę śmierci, Białoruś zmniejszy swoją izolację w Europie. Jej instytucje będą mogły się skupić na prawdziwym rozwiązywaniu problemu przemocy bez uciekania się do złudzenia, że kara śmierci może być czynnikiem odstraszającym- – powiedziała Nicola Duckworth.
Dane do tego raportu zbierano przez ponad dwie dekady poprzez monitorowanie praktyki kary śmierci na Białorusi. W październiku 2008 roku przedstawicielka Amnesty International była na Białorusi. Spotkała się tam z prawnikami, działaczami praw człowieka, urzędnikami rządowymi i byłymi więźniami. AI jest wdzięczna za pomoc w przygotowaniu tego raportu Białoruskiemu Komitetowi Helsińskiemu i innym działaczom praw człowieka.
Amnesty będzie współpracować z Białoruskim Komitetem Helsińskim oraz innymi organizacjami praw człowieka na rzecz rozpoczęcia w 2009 roku publicznej debaty na temat kary śmierci. Mamy nadzieję, że ten raport przyczyni się do tej debaty.