List otwarty polskich organizacji pozarządowych: wzywamy rząd do wzięcia odpowiedzialność za prawa uchodźców i migrantów

W czasie Zgromadzenia Ogólnego ONZ, na którym zostały przyjęte globalne porozumienia dotyczące uchodźców i migrantów, przypominamy o odpowiedzialności polskiego rządu za los milionów ludzi zmuszonych do opuszczenia swoich domów oraz za tworzenie mechanizmów bezpiecznej migracji.
Tydzień po akceptacji Globalnego Paktu dotyczącego migracji na forum ONZ został przyjęty globalny pakt dotyczący uchodźców. Wzywamy rząd polski do pełnego poparcia oraz wdrażania treści obu dokumentów w zakresie polityki wewnętrznej. Polska jako członek Rady Bezpieczeństwa ONZ szczególnie powinna pokazać gotowość wsparcia tych rozwiązań.
Globalne porozumienie na rzecz bezpiecznej, uporządkowanej i legalnej migracji zostało zaakceptowane w czasie konferencji w Maroku 11 grudnia 2018 r. przez ponad 160 państw. Polscy przedstawiciele nie wzięli niestety udziału w tych obradach, będąc przeciwnymi przystąpieniu do paktu. Polskie władze podkreśliły, że „dokument nie spełnił postulatów Polski dotyczących potwierdzenia odpowiednio silnych gwarancji suwerennego prawa do decydowania o tym, kogo państwa przyjmują na swoim terytorium oraz rozróżnienia migracji legalnej i nielegalnej”.
Chcemy podkreślić, że żaden z omawianych Paktów nie ma charakteru prawno-traktatowego. To dokumenty o charakterze politycznym, mające na celu poprawę współpracy międzynarodowej w zakresie ochrony praw człowieka uchodźców oraz migrantów i przypomnienie zobowiązań, które państwa dobrowolnie przyjęły wcześniej przystępując do szeregu międzynarodowych umów z zakresu praw człowieka.
Globalne Porozumienie dotyczące uchodźców
Globalne Porozumienie dotyczące uchodźców (Global Compact on Refugees) to dokument wynegocjowany pomiędzy wszystkimi 193 państwami członkowskimi ONZ, oparty na zasadzie wspólnej odpowiedzialności za ochronę uchodźców i uchodźczyń.
W ciągu ostatnich kilku lat rekordowa liczba osób była zmuszona opuścić swoje domy z powodu konfliktów i prześladowań, które powodowały narażeniem ich życia. Wiele spośród tych osób zmarło lub straciło członków swoich rodzin próbując dotrzeć do bezpiecznego miejsca w innym kraju. Miliony ludzi znajdują się w stanie zawieszenia, przebywając w niedostosowanych i przeludnionych obozach lub są pozbawione wolności w zamkniętych ośrodkach dla uchodźców. W obliczu ograniczonego wyboru lub niedostępnych bezpiecznych dróg do przemieszczania się, uchodźcy decydują się na obieranie niebezpiecznych szlaków lądowych i morskich. Aby uciec przed niebezpieczeństwem znów narażają swoje życie. Jednocześnie odpowiedź bogatszych państw, w tym polskiego rządu, koncentruje się na użyciu wszelkich możliwych środków, by uniemożliwić uchodźcom dotarcie do ich granic i ich bezpieczne przekroczenie.
W obliczu tego politycznego kryzysu ONZ zwołała państwa członkowskie do opracowania rozwiązania chroniącego i poprawiającego warunki życia uchodźców. Globalny Pakt dotyczący uchodźców jest wynikiem prawie dwóch lat negocjacji i koncentruje się na poniższych obszarach:
• zapewnieniu wsparcia krajom przyjmującym dużą liczbę uchodźców;
• wspieraniu samodzielności uchodźców;
• rozszerzeniu uchodźcom dostępu dla krajów trzecich oraz do programów przesiedleń;
• poprawie warunków i umożliwieniu uchodźcom powrotu do krajów pochodzenia.
Globalne porozumienie dotyczące migracji
Kolejne międzynarodowe porozumienie jest pierwszym międzynarodowym dokumentem tak szeroko regulującym kwestie migracji oraz stanowi pierwszy krok we właściwym kierunku w celu poprowadzenia dyskusji na temat migracji na poziomie międzynarodowym.
Globalny Pakt w sprawie migracji nie jest prawnie wiążącym dokumentem. Klauzule dotyczące suwerenności każdego z przystępujących do niego państw zawarte są w trzech jego punktach. Nie ma żadnego powodu, aby jakiekolwiek państwo obawiało się, że Pakt ten podważa krajową suwerenność. Dokument ten jest również silnie związany z Celami Zrównoważonego Rozwoju, które zostały poparte przez wszystkie kraje członkowskie ONZ oraz zapewnia ramy współpracy z krajami trzecimi.
Chcemy podkreślić, że państwo, które nie popiera tego dokumentu, nie popiera także zobowiązań dotyczących „ratowania życia oraz ustanowienia skoordynowanych działań międzynarodowych w sprawie zaginionych migrantów”, wzmacniania transnarodowej współpracy mającej na celu zwalczanie przemytu migrantów, oraz zapobiegania, zwalczania i eliminowania handlu ludźmi w kontekście międzynarodowej migracji.
Mając na uwadze odbywające się spotkania w ramach 73 sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w czasie, których przyjmowane są oba dokumenty, przypominamy o powinności polskiego rządu przestrzegania międzynarodowych zobowiązań dotyczących udzielania schronienia uchodźcom oraz zagwarantowania praw migrantom.
Centrum Inicjatyw Młodzieżowych Horyzonty
Fundacja Centrum Badań Migracyjnych
Fundacja Nasz Wybór
Fundacja Polska Gościnność
Helsińska Fundacja Praw Człowieka
Humans of Aleppo
NOMADA Stowarzyszenie na Rzecz Integracji Społeczeństwa Wielokulturowego
Polskie Forum Migracyjne
Poznańska Garażówka
Stowarzyszenie Amnesty International Polska
Stowarzyszenie Homo Faber
Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
Stowarzyszenie Lepszy Świat


Zdjęcie w nagłówku: Dwóch chłopców-migrantów idzie przez prowizoryczny obóz obok obozu dla uchodźców i migrantów Moria na wyspie Lesbos, 17 września 2018. Copyright:  REUTERS/Giorgos Moutafis.