AI Index: AFR 62/001/2008                                                                                                                      
20 marca 2008
UA 75/08
Okrutne, nieludzkie i poniżające traktowanie/Arbitralne zatrzymanie/Niezgodne z prawem przetrzymywanie
DEMOKRATYCZNA REPUBLIKA KONGA (DRK)
Kakule Kahemu (m), lat 16, byłe dziecko-żołnierz
Byłe dziecko-żołnierz Kakule Kahemu jest przetrzymywane razem z dorosłymi więźniami w przeludnionym więzieniu Butembo Central Prison w prowincji North Kivu w warunkach nie spełniających wymogów sanitarnych. Pomimo jego wieku postawiono mu zarzuty na podstawie Wojskowego Kodeksu Karnego, którego przepisy dotyczą wyłącznie osób dorosłych.
Kakule Kahemu został wcielony do zbrojnego oddziału lokalnej etnicznej milicji mayi-mayi prawdopodobnie w czerwcu 2007, ale uciekł z niego na początku listopada i próbował włączyć się w proces demobilizacji, wdrożony przez rząd DRK przy międzynarodowym poparciu w celu rehabilitacji byłych dzieci-żołnierzy i udzielania im wsparcia w trakcie  powrotu do życia w cywilu.  Oddał się w ręce lokalnego komendanta policji, który odesłał go do kwatery głównej armii w Butembo.
12 listopada miejscowy prokurator wojskowy postawił Kakule zarzut -udziału w ruchu powstańczym- (participation – un mouvement insurrectionnel), czyli przestępstwa z art. 136 i 137 Wojskowego Kodeksu Karnego, zagrożonego karą od 5 do 20 lat pozbawienia wolności.
Tego samego dnia Kakule Kahemu został przeniesiony do więzienia Butembo. Przebywa w jednej celi z dorosłymi więźniami. Władze więzienia nie zapewniają więźniom regularnych racji żywnościowych i muszą oni polegać na pomocy rodzin i przyjaciół, którzy przynoszą im jedzenie. Gdy pod koniec lutego delegacja Amnesty International odwiedziła więzienie stwierdziła, że Kakule Kahemu i inni więźniowie nie jedli od 2 dni.
Art. 114 Kodeksu Postępowania Wosjkowego z 2002 r. wyraźnie stwierdza, że osoby poniżej 18 roku życia nie podlegają jurysdykcji wojskowej (Les juridictions militaires sont incompétentes – l-égard des personnes âgées de moins de dix-huit ans). Zastosowanie przepisów Wojskowego Kodeksu Karnego jest więc w przypadku Kakule Kahemu bezprawne. Co więcej DRK jest też stroną Konwencji o Prawach Dziecka, której art. 37 (c) przewiduje m.in., że -każde dziecko pozbawione wolności zostanie odseparowane od osób dorosłych, jeśli tylko rozwiązanie odwrotne nie będzie uznane za zgodne z najwyższym dobrem dziecka-.

TŁO WYDARZEŃ

W trakcie konfliktu, który zaczął się w DRK w 1996 r., zarówno siły rządowe, jak i grupy zbrojne wykorzystały dziesiątki tysięcy dzieci w charakterze żołnierzy, służących lub seksualnych niewolników. Konflikt, sprowokowany przez polityczne i etniczne podziały we wschodniej prowincji Kivu, szybko przekształcił się w wojnę o sprawowanie kontroli nad potężnymi zasobami mineralnymi kraju. W kulminacyjnym momencie w konflikcie uczestniczyło kilkanaście krajowych i zagranicznych grup zbrojnych, jak również regularne armie DRK i 5 sąsiednich krajów. Strony walczące dopuszczały się względem cywilów naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego na masową skalę.
W ramach procesu pokojowego rozpoczętego w 2003 r. wiele dzieci zostało zdemobilizowanych i powróciło do rodzin, ale uważa się, że tysiące wciąż przebywają w zbrojnych ugrupowaniach. Armia rządowa formalnie zakończyła nabór i wykorzystywanie dzieci w listopadzie 2004 r. Są jednak doniesienia, że pewna liczba dzieci wciąż odbywa w niej służbę i że armia regularnie wykorzystuje dzieci (często przemocą) do transportowania amunicji i zaopatrzenia. W północnym Kivu, gdzie konflikt wciąż wrze, zanotowano ponowny wzrost naboru dzieci przez grupy zbrojne, także wśród tych dzieci, które zdążyły już powrócić do swoich rodzin.
W ramach procesu demobilizacyjnego dzieci, które służyły w grupach zbrojnych lub regularnej armii, powinny być oddane pod opiekę międzynarodowych organizacji działających na rzecz ochrony dzieci, takich jak UNICEF, lub organizacji pozarządowych będących lokalnymi partnerami takich organizacji międzynarodowych. Organizacje te zapewniają dzieciom opiekę w trakcie procesu powracania do normalnego życia i próbują połączyć je z rodzinami w tych przypadkach, gdy jest to możliwe. Po powrocie do rodzin dzieci powinny korzystać z pakietu pomocowego na szczeblu lokalnej społeczności, co jednak nie zawsze jest możliwe, zwłaszcza we wciąż targanej konfliktem prowincji North-Kivu.

Prosimy o natychmiastowe wysyłanie apeli    w języku francuskim, angielskim, swahili, lingala lub ojczystym:

– wzywając władze do niezwłocznego i bezwarunkowego uwolnienia byłego dziecka-żołnierza Kakule Kahemu i oddania go pod opiekę akredytowanej organizacji działającej na rzecz ochrony dzieci
– wzywając władze do przypomnienia całemu personelowi wojskowego wymiaru sprawiedliwości, że prawo wojskowe nie ma zastosowania do osób, które nie ukończyły 18 roku życia i że wszystkie dzieci przetrzymywane przez władze wojskowe powinny być niezwłocznie zwolnione lub przekazane władzom cywilnym
– wzywając władze do wypełnienia zobowiązania nałożonego przez art. 37 (c) Konwencji o Prawach Dziecka, zgodnie z którym Kakule Kahemu i inni przetrzymywani poniżej 18 roku życia powinni być odseparowani od dorosłych więźniów.

Apele prosimy wysyłać do:

Naczelny Prokurator Wojskowy
General Joseph Ponde Isambwa
Auditorat General des FARDC
Kinshasa, République Démocratique du Congo
Zwrot grzecznościowy: Szanowny Panie Generale / Dear General / Monsieur le Général
 
Prezydent Republiki
Son Excellence Joseph KABILA (PPRD)                      
Président de la République
Présidence de la République
Palais de la Nation
Avenue de Lemera
Kinshasa-Ngaliema, République Démocratique du Congo
Email: [email protected]
Zwrot grzecznościowy: Szanowny Panie Prezydencie / Dear President Kabila / Son Excellence Monsieur le Président
Minister Obrony i Kombatantów
Mr Chikez Diemu
Ministre de la Défense nationale et des Anciens Combattants
Minist-re de la Défense Nationale et des Anciens Combattants
BP 4111
Kinshasa-Gombe, République Démocratique du Congo
Zwrot grzecznościowy: Szanowny Panie Ministrze / Dear Minister / Monsieur le Ministre
Minister Sprawiedliwości i Praw Człowieka
Mr Mutombo Bakafwa Nsenda    
Ministre de la Justice et Droits Humains
Minist-re de la Justice
228 Avenue de Lemera
BP 3137
Kinshasa-Gombe, République Démocratique du Congo
Email: [email protected]
Zwrot grzecznościowy: Szanowny Panie Ministrze / Dear Minister / Monsieur le Ministre  

Kopie do:

Ambasada Demokratycznej Republiki Konga
ul. Miączyńska 50
02-637 Warszawa
Faks: 022 848 52 15
E-mail: [email protected]
 
W przypadku wysyłania apeli po 1 maja prosimy o kontakt z Zespołem Pilnych Akcji.
 
Przykładowy apel po polsku (proszę pamiętać o podkreśleniach, które pomogą adresatom nie znającym polskiego na prawidłowe przyporządkowanie apelu do opisanej sprawy):
Szanowny …
Zmartwiła mnie bardzo wiadomość o tym, że byłe dziecko-żołnierz Kakule Kahemu, mające zaledwie 16 lat, jest przetrzymywane w Butembo Central Prison w prowincji North Kivu, pod zarzutem przestępstwa z Wojskowego Kodeksu Karnego, którego przepisy dotyczą wyłącznie osób dorosłych. Z tego powodu więzienie Kakule Kahemu jest bezprawne. Apeluję więc do Pana, by dołożył Pan wszelkich starań, aby Kakule Kahemu został niezwłocznie i bezwarunkowo zwolniony i oddany pod opiekę akredytowanej międzynarodowej organizacji działającej na rzecz ochrony dzieci.
Dowiedziałem się ponadto, że Kakule Kahemu jest przetrzymywany w jednej celi z dorosłymi więźniami, co kłóci się z postanowieniami art. 37 (c) Konwencji o Prawach Dziecka, której Pana kraj jest stroną.
Uważam za sprawę nie cierpiącą zwłoki przypomnienie personelowi wojskowego wymiaru sprawiedliwości w Demokratycznej Republice Konga, że nikt poniżej 18 roku życia nie podlega wojskowej jurysdykcji i że wszystkie takie osoby powinny być niezwłocznie zwolnione lub przekazane władzom cywilnym. Proszę Pana o podjęcie wszystkich niezbędnych kroków w tej sprawie.

Chciałbym też Pana prosić o spowodowanie, żeby postanowienia art. 37 (c) Konwencji o Prawach Dziecka były w Pana kraju przestrzegane i tym samym, żeby wszyscy zatrzymani poniżej 18 roku życia byli odseparowani od dorosłych więźniów.
Z poważaniem,
Przykładowy apel po angielsku:
Dear …
I-m very concerned to hear that the former child soldier Kakule Kahemu, aged only 16, is detained in Butembo Central Prison, North Kivu, charged with a crime from Military Penal Code which applies only to adults. For that reason his detention is unlawful and therefore I most respectfully urge you to ensure that Kakule Kahemu is immediately and unconditionally released into the care of an accredited child protection agency.

On top of that Kakule Kahemu is kept together with adult prisoners which is contrary to the Article 37 (c) of the UN Covention on the Rights of the Child, to which your country is a party.
I think it is a matter of great urgency to remind all military judicial personnel in your country that Military Law does not apply to anyone aged under 18 and that any children detained by the military authorities should be released immediately or handed over to the civilian authorities. Please take all necessary steps in this matter.
I would also like to ask you to ensure that the obligations under Article 37 (c) of the UN Covention on the Rights of the Child are fulfilled in your country and that all detainees under 18 are held separately from adults.
Kind regards,
opracowanie i tłumaczenie: Marcin Natorski