Chociaż kurdyjska kultura, np. sposób ubierania czy muzyka, są powszechnie respektowane, a władze kraju pozwalają na używanie języka kurdyjskiego w audycjach, programach i publikacjach, dyskryminacja w stosunku do mniejszości kurdyjskiej jest ciągle głęboko zakorzeniona w irańskiej kulturze i polityce.
Ograniczane są prawa socjalne i polityczne Kurdów, tłumione ich ekonomiczne aspiracje. Obszary, na których żyje najwięcej Kurdów są ekonomicznie zaniedbywane, co prowadzi do rozszerzania się biedy, podczas gdy przymusowe eksmisje i niszczenie domów spowodowało, że wielu Kurdów zostało bez dachu nad głową. Kurdyjskim rodzicom władze zabraniają nadawania dzieciom określonych imion. Uniemożliwia się używanie języka kurdyjskiego w szkołach.
Wiele działań naznacza i izoluje mniejszości religijne, do których należą wyłącznie lub częściowo Kurdowie. Dyskryminujący system, zwany gozinesh – procedura selekcjonująca, która wymaga od potencjalnych urzędników i pracowników państwowych demonstrowania wierności Islamowi i Islamskiej Republice Iranu – działa na tyle efektywnie, że łamie zasadę równości szans na zatrudnienie i uczestnictwa w życiu politycznym członków mniejszości kurdyjskiej.
Przemoc wobec kobiet jest na porządku dziennym. Kobiety muszą stawiać czoła dyskryminacji zarówno wewnątrz własnej społeczności, jak i ze strony państwa. Sprawcami mogą być urzędnicy państwowi, członkowie grup czy indywidualne osoby – także członkowie rodziny.
Walcząc o swoje prawa kobiety muszą stawiać czoła dwóm problemom – jako członkinie marginalizowanej etnicznej mniejszości i jako osoby funkcjonujące w patriarchalnym społeczeństwie. W obu przypadkach są podmiotem krzywdzących praw i praktyk, które tylko wzmacniają dyskryminację.
Kobiety i dziewczyny są podstawą aktywności ekonomicznej na obszarach zamieszkiwanych przez Kurdów, jednak ta rola nie znajduje odzwierciedlenia w ich statusie społecznym. Restrykcyjne kody społeczne, funkcjonujące pod nazwą tradycji i religii, używane są do usprawiedliwiania braku szacunku dla ich praw człowieka. Doprowadziło to do wytworzenia się obszarów w rejonach zamieszkiwanych przez Kurdów, w których niemożliwe jest nie tylko podjęcie działań w kierunku poprawy sytuacji, ale nawet społeczna dyskusja na ten temat. Najważniejsze obszary, w których przejawiają się nierówności, to:
– dostęp do edukacji,
– wczesne i wymuszane małżeństwa,
– powszechna przemoc domowa, której ofiarami są kurdyjskie dziewczyny i kobiety,
– surowe następstwa niepodporządkowania się prawom rządzącym w społeczności, do których należy zaliczyć -honorowe zabójstwa- czy samospalenie.
Władze Iranu powinny dołożyć starań, aby zlikwidować przemoc w stosunku do kobiet w domu i w społeczności.
Następstwem kierowanych przez obrońców praw człowieka do rządu apeli, aby ten respektował międzynarodowe prawa człowieka, są aresztowania i maltretowanie. Konsekwencjami, jakie grożą aktywistom za ich działalność zmierzającą do poprawy stanu przestrzegania praw człowieka są tortury, niesprawiedliwe procesy przed Sądem Rewolucyjnym, a nawet kara śmierci.
Amnesty International informowało irańskie władze o wielu swoich obawach i przypadkach opisanych w raporcie, ale nie otrzymało zadowalającej odpowiedzi. Władze rzadko komunikowały się z organizacją i przez ponad 28 lat nie pozwoliły Amnesty International przeprowadzić w Iranie badań dotyczących przestrzegania praw człowieka.
Amnesty International wzywa władze Iranu do podjęcia natychmiastowych kroków prowadzących do zakończenia dyskryminacji i naruszania praw człowieka. W szczególności zlikwidowane powinno być krzywdzące prawo. Stowarzyszenie apeluje również o zakończenie prowadzenia polityki i stosowania praktyk dyskryminujących Kurdów i członków innych mniejszości, łącznie z systemem gozinesh. Uwolnieni muszą zostać więźniowie sumienia. Władze muszą przestać przyzwalać na stosowanie tortur i orzekać karę śmierci. Powinny także wspierać i chronić obrońców praw człowieka, wliczając w to aktywistki ruchu kobiet oraz wywiązywać się z obowiązków, które nakłada na nie prawo międzynarodowe.
Raport jest kontynuacją wcześniejszych publikacji Amnesty International dotyczących łamania praw człowieka w stosunku do etnicznych i kulturalnych mniejszości w Iranie, w tym także Arabów Ahwazi i mniejszości Baluchi.
Pełna wersja Raportu
Tłumaczyła Katarzyna Byrtek