Obserwacją zgromadzeń publicznych Amnesty International Polska zajmuje się od 2017 r. Dzięki sieci niezależnych, odpowiednio przeszkolonych osób obserwujących Amnesty przeprowadziło w sumie kilkadziesiąt obserwacji – na ich podstawie zostały przygotowane raporty zawierające w sobie najważniejsze informacje oraz wnioski dotyczące tego, jak przestrzegane są standardy wolności zgromadzeń w Polsce na poszczególnych zgromadzeniach.
W roku 2019 powstał raport podsumowujący główne obserwacje i rekomendacje na temat obszarów uznanych za najbardziej problematyczne z punktu widzenia gwarancji wolności zgromadzeń, sformułowane na podstawie obserwacji przeprowadzonych w latach 2017 – 2019. Głównym wnioskiem było istotne ograniczenie przestrzeni dla wyrażania sprzeciwu wobec działań podejmowanych przez instytucje państwowe. Ograniczenia te przejawiały się zarówno w zmianach legislacyjnych (na przykład poprzez przyznanie pierwszeństwa jednemu rodzajowi zgromadzeń – tzw. zgromadzeniom cyklicznym, co stanowi ograniczenie prawa do kontrdemonstracji), jak i w praktyce stosowania prawa np. przez organy samorządowe i wojewodów (prewencyjne zakazy zgromadzeń, zakazy wydawane w drodze zarządzeń zastępczych), czy Policję (nierówne traktowanie zgromadzeń w zależności od organizatora, działania naruszające wolność osobistą i prawo do prywatności).
W 2023 r. projekt obserwacji został wznowiony i chociaż powyższe wnioski wciąż pozostają częściowo aktualne – zgromadzenia cykliczne nadal istnieją w zapisie prawnym, wciąż dochodzi do prewencyjnych zakazów zgromadzeń (o czym pisaliśmy tutaj) – to Amnesty International odnotowało poprawę w przestrzeganiu standardów wolności zgromadzeń w Polsce.
PRZYJRZYJMY SIĘ WOLNOŚCI
Sprawdź nasz przewodnik dla organizacji pozarządowych planujących obserwację zgromadzeń.